بررسی نقش فضای شهری و معماری در ایجاد احساس امنیت

بشر در طول اعصار و قرون همیشه در پی اتخاذ تدابیری جهت مبارزه با پدیده بزه و نا به هنجاری اجتماعی و پیشگیری از وقوع آن بوده است. امنیت به عنوان یکی از نیازهای اساسی شهروندان در ساختارهای شهری به شمار رفته و از اهمیت ویژه ای به واسطه دربرگیری احساس ارامش و آسایش محیطی برای شهروندان برخوردار است. توسعه بی رویه شهری، افزایش وسایل نقلیه و زوال محیط زیست، اثرات زیان باری را بر ساختار محیطی-کالبدی شهر و در نتیجه سلامت جسمی-روانی شهروندان وارد کرده است. از این رو در مطالعات و پژوهش های شهری همواره امنیت به عنوان یکی از شاخص های مهم کیفیت زندگی، مورد توجه برنامه ریزان و شهرسازان قرار گرفته و در این خصوص نظریه های متنوعی نیز ارائه شده است. یکی از راهبردهای مهم پیشگیرانه از جرم و ایجاد امنیت روانی در محیط شهری، پیشگیری از طریق معماری شهری و طراحی محیطی است؛ طراحی مناسب و کاربردی موثر از فضا و محیط ساخته شده که منجر به کاهش فرصت های مجرمانه، ترس از جرم و بهبود کیفی زندگی و موجب امنیت روانی در محیط می شود. در حقیقت احساس عدم امنیت، مانعی جدی در برابر فعالیت های اجتماعی شهروندان به ویژه در مکان های خاص خواهد شد که خود از یک سو موجب تداوم و تشدید ناهنجاری های اجتماعی می گردد و از سوی دیگر تنزل ارزش های هویتی و کاهش سرمایه اجتماعی خواهد گردید. لذا بررسی و شناسایی عوامل تاثیرگذار در این راستا از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این مقاله به دسته بندی عوامل موثر در شکل گیری احساس عدم امنیت در فضای شهری و همچنین شناسایی این عوامل در فضاهای شهری پرداخته شده و نقش طراحان و معماران در کیفیت زندگی شهری و رضایتمندی از فضای سکونت مورد بررسی قرار گرفته شده است.