نقش تازه جویی و هیجان طلبی در سوءمصرف و وابستگی به مواد شبه افیونی

هدف: از عوامل موثر در گرایش به سوءمصرف مواد، عوامل شخصیتی است. در این میان مولفه تازه جویی و هیجان طلبی (یکی از مولفه های مزاجی شخصیت) بطور بارزی با استعداد ابتلا به سوء مصرف مواد همراه است. هدف از پژوهش حاضر بررسی دقیق تر ارتباط بین سوء مصرف و وابستگی به مواد شبه افیونی با مولفه مزاجی تازه جویی می باشد.

روش بررسی: این پژوهش به روش تحلیلی مورد-شاهدی بر روی یکصد نفر از مراجعین به دو مرکز ترک اعتیاد در شهر تهران که بطور تصادفی انتخاب شده بودند انجام شد. گروه مورد بر مبنای ملاکهای تشخیصی dsm-iv-tr به سوء مصرف یا وابستگی به مواد شبه افیونی مبتلا بودند. گروه شاهد نیز از بین آن دسته از همراهان مراجعین که مطابق همتاسازی با گروه مورد مشابهت داشتند و بر اساس ملاکهای فوق، سابقه هیچگونه سوءمصرف و یا وابستگی به مواد را نداشتند، بطور تصادفی انتخاب شدند. در مورد همه آزمودنیها به ترتیب پرسشنامه ویژگیهای دموگرافیک و مصاحبه نیمه ساختار یافته سوءمصرف یا وابستگی مواد بر مبنای dsm-iv-tr و سپس پرسشنامه مقیاس محرک خواهی «هیجان طلبی» زاکرمن اجرا گردید.

یافته ها: افراد مبتلا به سوءمصرف و وابستگی به مواد اپیوئیدی نسبت به گروه شاهد، میانگین نمرات تازه جویی یا هیجان طلبی بالاتری را نشان می دادند که این تفاوت معنی دار بود (p<0.05). بین سن شروع اولین سوءمصرف مواد و مولفه تازه جویی، همبستگی منفی و معنی دار وجود داشت (p<0.05). همچنین ارتباطی معنی دار بین سابقه سوءمصرف مواد به شکل تزریقی با میزان بالاتر مولفه تازه جویی مشاهده شد.

نتیجه گیری: با توجه به رابطه بین سوءمصرف مواد و مولفه مزاجی تازه جویی و نیز قابلیت سنجش این مولفه با یک آزمون روانشناختی معتبر و قابل اجرا، به راحتی می توان افراد پرخطر را در سنین نوجوانی مشخص کرده و اقدامات پیشگیری اولیه را بطور موثرتری به اجرا گذاشت.