خانه های دوم روستایی و اثرات آنها بر توسعه روستایی

از آنجا که گردشگری با محیط طبیعی و فعالیت های اقتصادی-اجتماعی رابطه متقابل دارد، می تواند آثار و پیامدهای مثبت و یا منفی در این زمینه ها داشته باشد. به همین دلیل شناخت آثار و پیامدهای گردشگری در مرحله اول و مدیریت این اثرات در مرحله دوم می تواند پیامدهای مثبت گردشگری برای نواحی روستایی را به حداکثر ممکن و پیامدهای منفی آن را به حداقل ممکن کاهش دهد. شکل گیری خانه های دوم گردشگری در روستاها و ورود آن به عنوان یک عامل و عنصر جدید در سیستم روستاها طبیعتا همراه با تغییراتی در ابعاد طبیعی، اقتصاد، اجتماعی، کالبدی و غیره در روستاها خواهد بود. در این مقاله سعی شده تا به بررسی پیامدها و آثار مثبت و منفی شکل گیری و توسعه ی خانه های دوم، بر روستاها و توسعه ی آنها پرداخته شود. شکل گیری خانه های دوم چه به شکل مستقیم و چه غیرمستقیم سبب افزایش درآمد و ایجاد اشتغال در روستاها خواهد شد و باعث می شود اقتصاد منطقه از حالت تک بعدی و محدود بودن منبع درآمد، به اقتصاد چند بعدی و تنوع فعالیت های اقتصادی تغییر یابد. از سوی دیگر، توسعه خانه های دوم در مناطق روستایی پویایی اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. بازسازی خانه های قدیمی، ساختن خانه های جدید توسط افراد محلی با ظاهر و نمای زیبا و بازسازی جاده روستایی از اثرات مثبت کالبدی توسعه ی خانه های دوم در روستاها می باشد. اگر شکل گیری و گسترش خانه های دوم گردشگری همراه با مدیریت صحیح و آینده نگری نباشد، علاوه بر حذف و یا کم رنگ شدن مزیت های ذکر شده، آثار و پیامدهای ناگواری را بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی روستاها وارد می نماید. تبدیل باغات و زمین های کشاورزی مولد به باغ ها و زمین های غیرمولد، افزایش قیمت اراضی و بورس بازی زمین، دخل و تصرف گسترده و کنترل نشده در محیط طبیعی، استفاده از مصالح و الگوی معماری ناهمگون با محیط، تجاوز به حریم رودخانه ها و آلودگی آب و خاک، تغییر و دگرگونی در ساختار اشتغال روستاها، تضعیف کشاورزی، ایجاد مشاغل فصلی، تشدید مهاجرت، عدم توانایی مردم بومی برای خرید خانه، شکل گیری یک نوع دوگانگی در محیط زیست و محیط اجتماعی و ده ها مورد دیگر از نتایج بی مدیریتی و عدم آینده نگری در ورود و توسعه ی خانه های دوم گردشگری در روستاها می باشد. از آنجا که نواحی روستایی منبعی آسیب پذیر و مستعد تغییرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی است، به ویژه تجربه نشان داده است که همه جا گردشگری به طور خود جوش و اتفاقی و بدون برنامه ریزی و مدیریت موثر، گسترش یافته، پیامدهای نامطلوبی ببار آورده و در درازمدت مشکلات آن بیشتر از فواید آن شده است.