بررسی وضعیت آهن و برخی عوامل مرتبط با آن در زنان باردار ایرانی در بهار سال 1380

مقدمه و اهداف: عنصر آهن یکی از مهم ترین عناصر ضروری مورد نیاز در طی دوران بارداری می باشد که در رشد و تکامل جنین در داخل رحم و زایمان سالم و بیخطر نقش اساسی دارد. این مطالعه به هدف بررسی وضعیت کمخونی، فقر آهن و کم خونی ناشی از آن در زنان باردار ایرانی به جهت اتخاذ استراتژی های هدفمند از سوی سیاست گذاران حوزه ی سلامت طراحی و اجرا شده است.

روش کار: در این مطالعه مقطعی، 4368 زن باردار حاضر در ماه های 5 تا 9 حاملگی به روش خوشه ای از 11 اقلیم مختلف کشور انتخاب شدند. سطوح هموگلوبین، هماتوکریت، متوسط حجم گلبول قرمز و فریتین سرم اندازه گیری شد. و شیوع کم خونی، کمخونی فقر آهن و فقر آهن در کل کشور و به تفکیک اقلیم ها تعیین شد. 21.5% از زنان باردار با سن حاملگی 5 تا 9 ماهه ی ایرانی مبتلا به کم خونی هستند، 42.7% آن ها مبتلا به فقر آهن بوده و نسبت ابتلا به کم خونی فقر آهن در آنان 10.4% برآورد می شود. شیوع کم خونی در زنان باردار مناطق روستائی کشور به طور معنی داری بیش از مناطق شهری است (به ترتیب 27.8%- 22.2% در مقایسه با 21.6%-17.1% ci=95%) و بیش ترین شیوع کم خونی و هماتوکریت پائین در زنان باردار اقلیم 5 (سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و جنوب خراسان) مشاهده شد (به ترتیب 44.2%، 40.5%) و کم ترین میزان شیوع کم خونی در زنان باردار اقلیم 6 (اصفهان، یزد، کهکیلویه و بویراحمد و شمال کرمان) وجود داشت (به ترتیب 0.9%، 10.8%).

نتایج: مصرف مکمل آهن (حتی به صورت نامنظم) نیز در کاهش احتمال ابتلا به کم خونی مؤثر بود اما تأثیر آن بر کمبود هماتوکریت فقط در نمونه هایی دیده شد که مصرف مکمل آهن را به صورت منظم گزارش نموده بودند.

نتیجه گیری: کم خونی هم چنان یکی از مشکلات بهداشتی زنان باردار کشور به حساب می آید و گرچه تداوم برنامه مکمل یاری در آنان باید مدنظر قرار گرفته شود اما رفع پایدار کمخونی در زنان باردار کشور نیازمند ارائه مداخلات جامع تر به گونه ای می باشد که تمامی گروه های هدف به خصوص زنان سنین باروری را مورد هدف قرار دهد.