معیارهای مؤثر بر گزینش و ثبت مشاهیرِ شاعران در تذکره ها (با تکیه بر دوره ی قاجار)

مقاله معیارهای مؤثر بر گزینش و ثبت مشاهیرِ شاعران در تذکره ها (با تکیه بر دوره ی قاجار)

در طول تاریخ زبان و ادب فارسی، افرادی از مناصب و مشاغل مختلف، درصدد جمع آوری شعر شاعران و نوشتن ترجمه ی زندگی آنان برآمدند و اگر همت ایشان نبود، امروز از حال بیش تر، بلکه تمامی شاعران گذشته، بی خبر بودیم. این گروه با تألیف کتب شرح حال شعرا که در اصطلاح تذکره نامیده می شود سه بزرگی در یادمان مشاهیرِ شعرا دارند. رونق تذکره نویسی فارسی در دوره ی قاجار و اهتمام پادشاهان و شاهزادگان به این امر و نیز تحولات ایجاد شده، موجب شد که تعداد تذکره های این دوره نسبت به دوره های قبل، قابل توجه باشد. این ها نشان از ضرورت و اهمیت بررسی تذکره های این دوره دارد. با این همه، مشکلات تحقیق و تألیف در گذشته، بر کسی پوشیده نیست و با وجود مشکلات و موانع، بدیهی است که انگیزه های ویژه ای موجب شده که افرادی به این مهم، اقدام کنند. در این پژوهش، اهداف و انگیزه های تذکره نویسان دوره ی قاجار، از جمع آوری و ثبت شرح حال و نمونه اشعار شاعران، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آنست که حفظ نام و آثار شعرا، تکمله نویسی و نیز انتقاد، مهم ترین سائقه های تذکره نویسان این دوره، در تألیف آثارشان بوده است. پژوهش توصیفی –مقایسه ای بوده و به روش کتابخانه ای انجام شده است.