بررسی اغراض ثانوی خبر در دیوان حافظ

بررسی اغراض ثانوی خبر در دیوان حافظ

علم معانی در میان فنون مختلف بلاغی از درونی ترین مسائل زیبایی شناختی و ظریف ترین شیوه های تأثیر کلام سخن می گوید. از جمله قابلیّت های بلاغی این دانش، می توان به تحلیل و تبیین اندیشه و جهان بینی گوینده، بیان مقتضیّات حال و مقام مخاطب و توسّع زبان اشاره کرد که بحث «مقاصد ثانوی خبر و انشا» از مهم ترین ارکان این علم به شمار می رود.

با توجّه به اهمّیت موضوع و نقش آن در بررسی کلام و رعایت اقتضای حال مخاطب و از آن جایی که اشعار حافظ نمونه اعلای معانی به شمار می روند و پربارترین معانی ثانوی در آن به کار رفته است؛ تحقیق در زمینه معانی ثانوی خبر در دیوان حافظ ضرورت می یابد. در پژوهش حاضر برآن شدیم تا با شناخت معانی ثانوی خبر و یافتن نمونه های مشترک آن در بین آثار دانشمندان علوم بلاغت، دیدگاه حافظ را در این زمینه در اشعارش مورد بررسی قرار دهیم که مواردی چون: اظهار تأثّر و اندوه، توبیخ، شکایت، مفاخره، استرحام، آگاهی مخاطب از حقیقت امری، جلب توجه، فروتنی، تفاوت مراتب دو کار، اظهار ضعف و ناتوانی، استهزاء و تحقیر، اظهار آسودگی و بیان اختتام کار و .... را شامل می شوند. گفتنی است که این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای و به شیوه تحلیلی- توصیفی نوشته شده است.