بررسی نقش و رنگ در منسوجات شوشتر از دیرباز تاکنون و به کارگیری آنها در پوشاک امروزی

بررسی نقش و رنگ در منسوجات شوشتر از دیرباز تاکنون و به کارگیری آنها در پوشاک امروزی

جستجو پیرامون خاستگاه و ماهیت پارچه موسوم به دیبای شوشتری که اکنون نمونه ای از آن برجای نمانده است، به واکاوی مستندات تاریخی در متون منظوم و منثور می پردازیم و می کوشیم تا با استفاده از این شواهد توصیفی، تحلیلی و تاریخی، الگویی تصویری از دیبای شوشتری ارائه نماییم. یافته های پژوهشی نشان می دهد که زنان ایران زمین از زمان مادها (که نخستین ساکنان آریایی ایران زمین بوده اند) حجاب کاملی شامل پیراهن بلند چیندار و شلوار تا مچ پا و چادر و شنلی بلند روی لباسها، داشته اند.

با توجه به شواهد و توصیف هایی که از دیبای شوشتری در منابع مکتوب آمده، درمی یابیم که پارچه مذکور منسوجی ابریشمین و زربفت بوده است که بافت آن از روزگار شاپور دوم ساسانی، با مهاجرت بافندگان سوری به ایران، در شهر شوشتر توسعه یافته و پس از اسلام نیز با حمایت خلفا و حاکمان ایرانی تا قرنها کاربرد داشته است. منابع مکتوب بر بافت تصاویر انسانی و گیاهی بر دیبای شوشتری اشاره دارند که می توان آنها را با طرح های رایجی همچون مدالیون تصور نمود. رنگ آن نیز اغلب ارغوانی و یا سبز بوده است تارهای داخلی جفتی (مزدوج) از ویژگی های ابریشمینه های شوشتر بوده و طرح سرژه (کج راه) با تکرار نخ های پود دو درمیان، قابلیت نقش پذیری آنها را افزایش می داده است. حوز کاربرد این منسوج به ویژه در دور اسلامی با برپایی کارگاه های طراز در شوشتر گسترش یافته و سرزمین های دیگری همچون مصر و بیزانس را در برمی گرفته است، اما عصر طلایی بافت دیبا در سده های هفتم و هشتم هجری، همزمان با حمل مغول به ایران، روبه زوال نهاد .