مقایسه ی تطبیقی نظام حاکم بر معماری عمارت های مسکونی دوران قاجار در تهران و شیراز با نگرش کالبدی

مقایسه ی تطبیقی نظام حاکم بر معماری عمارت ‌های مسکونی دوران قاجار در تهران و شیراز با نگرش کالبدی

در دوره قاجار به دلیل تحولاتی که در عرصه‌های مختلف سیاسی و فرهنگی رخ داده، تفاوت ‌های عمده‌ای در ارزش‌ها، تفکرات، گرایش ‌ها و شیوه‌ های معماری و شهرسازی پدیدار شد. این تنوع و گوناگونی که تا حد زیادی تحت تأثیر تقابل سنت و تجدد در عرصه‌ های مختلف شکل‌ گرفته بود، بیش از همه در حوزه معماری عمارت‌ های مسکونی نمود پیدا کرده است. این تفاوت ‌ها در تمامی اجزای تشکیل‌ دهنده یک خانه از بدو ورود تا سایر فضاهای داخلی رخ نموده است. پژوهش انجام شده بر آن است تا با بررسی ویژگی‌های کالبدی عمارت‌های دوره قاجار در دو شهر تهران و شیراز با توجه به خصوصیات معماری هر شهر، به این پرسش پاسخ دهد که آیا قرار داشتن در یک دوره تاریخی، شباهت معماری تمامی خانه‌های آن دوران را سبب می‌شود؟ یا با توجه به فرهنگ هر شهر، هر منطقه معماری خاص خود را دارا می‌ باشد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده، نحوه گردآوری اطلاعات در بخش ادبیات و پیشینه تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ‌ای و اسنادی و در بخش میدانی از طریق بازدیدها و برداشت میدانی در عرصه معماری خانه‌ ها بوده است. همین ‌طور در بخش تحلیل و ارزیابی با منطق قیاسی به مطالعه تطبیقی خانه‌ های تهران و شیراز در دوره قاجار پرداخته شده است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که به علت تجددگرایی مردم تهران (عامل تشدیدکننده قرار گرفتن تهران به ‌عنوان پایتخت) و همین ‌طور به علت سفرهای بسیار درباریان به کشورهای اروپایی، معماری شهر تهران تا حد زیادی با سبک و سیاق معماری اروپایی ترکیب ‌شده و حتی در بسیاری از موارد سنت ‌شکنی شده است. برخلاف شهر تهران، شهر شیراز هنوز پایبند به معماری سنتی خود بوده است.