تاثیر بکارگیری برنامه ارتقاء سلامت در مدرسه بر کنترل عوامل خطر مرتبط با چاقی نوجوانان

مواد و روش ها: مطالعه از نوع نیمه تجربی است و در دو گروه آزمون و شاهد در شهر تهران در سال 1385 انجام شده است. از میان مدارس راهنمایی پسرانه دولتی منطقه 6 آموزش و پرورش شهر تهران دو مدرسه به طریقه تصادفی انتخاب شدند. سپس قد و وزن تمام دانش آموزان اندازه گیری شد و شاخص توده بدنی آنان محاسبه گردید. نوجوانان دارای اضافه وزن و در معرض خطر (بر اساس نمودارهای مرجع cdc 2000 صدک بین 85 ام و 95 ام به عنوان در معرض خطر و صدک بالای 95 ام به عنوان اضافه وزن تعریف شده است) شامل 35 نفر در گروه آزمون و 35 نفر در گروه شاهد انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل ترازو، قدسنج، پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک نوجوانان و والدین، پرسشنامه سنجش آگاهی تغذیه ای، پرسشنامه بسامد مصرف مواد غذایی و پرسشنامه ثبت ورزش و فعالیت فیزیکی و تماشای تلویزیون طی یک هفته اخیر بود که توسط نمونه های پژوهش قبل و یک ماه پس از اجرای برنامه تکمیل شدند. برنامه که در مجموع 4 ماه به طول انجامید. شامل جلسات آموزشی جداگانه برای اولیای مدرسه، والدین دانش آموزان، دانش آموزان و نیز تغییرات محیط مدرسه بود.

یافته ها: پس از اجرای مداخله، تفاوت معنی داری در شاخص توده بدنی نوجوانان گروه آزمون در مقایسه با گروه شاهد حاصل نگردید (p>0.05). تفاوت معنی داری در میانگین امتیاز آگاهی تغذیه ای نوجوانان گروه آزمون در مقایسه با گروه شاهد به دست آمد (p=0.0015)؛ همچنین بین میانگین مصرف لبنیات، تنقلات شور، نوشیدنی های شیرین و غذاهای آماده در مقایسه قبل و بعد از مداخله در گروه آزمون تفاوت معنی داری از خود نشان داد (به ترتیب (p=0.001, p=0.034, p=0.006, p=0.001 در حالی که در میانگین مصرف این مواد غذایی در مقایسه قبل و بعد از مداخله در گروه شاهد تفاوت معنی داری حاصل نگردید (p>0.05). بین میانگین زمان انجام ورزش های با شدت زیاد در طی یک هفته و نیز میانگین زمان تماشای تلویزیون در شبانه روز در گروه آزمون در مقایسه قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی داری بدست آمد (به ترتیب (p=0.001, p=0.04 در حالی که در گروه شاهد تفاوت معنی داری در مقایسه قبل و بعد از مداخله مشاهده نشد (p>0.05).

نتیجه گیری: هر چند تغییر معنی داری در میانگین شاخص توده بدنی نوجوانان گروه آزمون در مقایسه با گروه شاهد حاصل نگردید، اما بکارگیری برنامه ارتقاء سلامت در مدرسه بر کنترل عوامل خطر مرتبط با چاقی در خصوص الگوی غذایی و فعالیت جسمی موثر بوده است و توصیه می شود تاثیر چنین برنامه هایی در مدت زمان طولانی تری مورد سنجش قرار گیرد.