ارزیابی عملکرد مسجد در قرون نخستین اسلامی

هدف از پژوهش حاضر تحلیل کارکردهای مسجد، بررسی علل تداوم آن در معماری اسلامی و روشن ساختن جایگاه مسجد در شهر اسلامی می باشد. یکی از شاخصه های شهر اسلامی مسجد می باشد. مسجد کانون تجلی هویت معنوی مسلمانان است که از صدر اسلام تاکنون به عنوان مهم ترین عنصر معماری مورد توجه قرار گرفته است و به شهر اسلامی محوریت می بخشد. مهم ترین کارکرد مسجد عبادت است اما در قرون نخستین اسلامی، همچون برخی از مساجد امروزی، کارکرد مسجد به عبادت محدود نمی شد بلکه در راستای تحقق اهداف دین اسلام، امور فرهنگی -آموزشی، سیاسی، نظامی، اجتماعی و قضایی نیز دراین مکان مورد توجه واقع می گردید. اما با گسترش اسلام و تعدد نیازهای جامعه، کارکرد مسجد نیز اختصاصی تر شد و از آن میان کارکرد مذهبی و آموزشی آن تداوم یافت. لذا در صدر اسلام مسجد هم مفهومی دینی داشت و هم کارکرد آموزشی و اجتماعی.