بررسی ارتباط تغییر وزن و توزیع چربی با بروز دیابت در گروهی از ساکنین منطقه 13 تهران، پس از سه سال (مطالعه قند و لیپید تهران)

سابقه و هدف: چاقی از عوامل خطرزای شناخته شده دیابت است. امروزه با تغییر شیوه زندگی به موازات صنعتی شدن جوامع و تغییر عادات غذایی و کاهش فعالیت بدنی، شیوع چاقی رو به افزایش است. هدف این پژوهش بررسی اثر تغییر وزن افراد بر میزان اختلالات قندخون پس از سه سال در مطالعه قند و لیپید تهران است.

روش بررسی: شاخص های دموگرافیک و سطوح قند ناشتا و 2 ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوکز خوراکی در 3957 نفر از افراد بالای 20 سال شرکت کننده در مطالعه قند و لیپید تهران، در مرحله اول (سال های 79-1378) و سه سال پس از شروع مرحله دوم (سال های 82-1381) اندازه گیری شد. افراد بر حسب نمایه توده بدنی (کم وزن، وزن طبیعی، اضافه وزن و چاق)، تغییرات وزن (کاهش وزن 4%< وزن اولیه، 4%± وزن اولیه معادل وزن با ثبات، افزایش وزن 10-4% وزن اولیه و افزایش وزن >%10 وزن اولیه) و هم چنین بر حسب پنجک تغییرات دور کمر و پنجک تغییرات نسبت دور کمر به دور باسن از مرحله اول تا دوم مطالعه تقسیم شده و بعد از تعدیل برای سن، جنس و سابقه خانوادگی دیابت، خطر نسبی اختلالات قند خون نسبت به تغییرات آنها محاسبه شد.

یافته ها: پس از سه سال پیگیری، 148 نفر (3.7%) مبتلا به دیابت شده بودند که بیشتر آنها از حالت پره دیابت به دیابت بود. در افراد با قند خون طبیعی، بعد از تعدیل برای سن، جنس، سابقه خانوادگی دیابت و نمایه توده بدنی پایه، خطر نسبی ایجاد پره دیابت و یا دیابت در گروهی با افزایش وزن 10-4 درصد وزن اولیه، نسبت به گروهی که وزن ثابتی داشتند 1.2 (حدود اطمینان 95%:1.53-1.01)، در گروه با افزایش وزن >%10 معادل 1.3 (حدود اطمینان 95%:1.86-1.04) و در گروه کاهش وزن بیش از 4% وزن اولیه، 0.4(حدود اطمینان 95%:0.65-0.27) بود. افزایش خطر نسبی با توجه به نمایه توده بدنی پایه در افراد پره دیابتی فقط در افراد چاق دیده شد (2.7 [حدود اطمینان 95%:4.78-1.49]). اثر تغییرات دور کمر و نسبت دور کمر به دور باسن بر خطر نسبی بروز دیابت در هیچیک از گروه ها معنی دار نبود.

نتیجه گیری: نمایه توده بدنی و افزایش وزن از عوامل خطرساز مستقل برای بروز اختلالات قند خون هستند.