مطالعه تطبیقی سردرد از کتاب الحاوی و اصول نوین پزشکی

از نظر تاریخی، شکایت از سردرد – همچون طبابت – دارای سابقه ای به قدمت وجود بشر است و برای برطرف کردن آن در هر مقطع تاریخی، شیوه های خاصی ابداع می شده است. طب سنتی در مورد سردرد شیوه های ارزیابی تشخیصی، تشخیص افتراقی و درمانی جالب توجه و حتی شگفت انگیزی را پیشنهاد کرده که متاسفانه به علت استفاده از واژه های قدیمی، لغزش های فراوان نگارشی، اصطلاحات نامأنوس و غیررایج، ناآشنایی دانش آموختگان معاصر با سبک نگارش آنها و بی توجهی اندیشمندان به این میراث غنی و پربار، قرنهاست که به فراموشی سپرده شده اند. محمدبن زکریای رازی متوفی 313 هجری قمری (925 میلادی) از برجسته ترین اطبای سنتی است که آثار وی از جمله «الحاوی الکبیر فی الطب» که در 25 جلد نگاشته شده، از گرانبهاترین میراث فرهنگی ایران بشمار می آیند. این کتاب در بر گیرنده موضوع های بسیار مهم پزشکی و علوم وابسته به پزشکی است و از جمله مباحث آن «سردرد» است. رازی در آن زمان مطالبی را عنوان کرده است که به نظر می رسد علیرغم پیشرفت فراوان علم پزشکی هنوز هم دارای اهمیت کلیدی است و مهم تر از همه اینکه بعضی از مسائل ذکر شده، در سال های اخیر توسط دانشمندان و پژوهشگران مطرح و ارائه شده است. گرچه خیلی دیر شده است، ولی باز هم لطف فراوانی دارد که این کتاب جادویی را بگشائیم و با دید امروزی که خیلی از معماها به ظاهر حل شد هاند، مباحث و علوم شگفت انگیز آن را مطالعه و بررسی نمائیم. در این مقاله، بطور اختصار مبحث سردرد این کتاب جادویی آن مرد بزرگ در سرفصل های طبقه بندی کلی سردردها، اصول معاینه بیمار مبتلا به سردرد، علل سردرد، نشانه های تشخیصی و تشخیص افتراقی و نیز برخی از اقدامات درمانی به صورت یک مطالعه تطبیقی با اصول نوین پزشکی، ارائه شده است. بدین ترتیب که ابتدا دیدگاه رازی در هر قسمت و سپس اصول نوین پزشکی جهت مقایسه ارائه می شود.