بررسی مقدار ترکیب های سرطان زای تری هالومتان در آب آشامیدنی شهر لاهیجان و پیشنهاد کنترل پیش سازهای محصول جانبی گندزدائی

مقدمه: کاربرد منابع آب سطحی به عنوان عمده ترین منبع تامین آب شرب و همچنین کلر به عنوان عمده ترین ضدعفونی کننده آب آشامیدنی باعث افزایش تشکیل محصول جانبی ناشی از گندزدائی می شود که از عمده ترین آنها، ترکیبات تری هالومتان (thms) با امکان بروز آثار مضر بر کبد و کلیه است که سرطان زا محسوب می شوند.

هدف: تعیین بررسی مقدار thms در آب شرب شهر لاهیجان و ارتباط آن با درجه حرارت، ph، کلر آزاد باقیمانده و total organic compound (toc).

مواد و روش ها: در 4 مرحله، از 5 مکان (2 مکان در تصفیه خانه سنگر شامل کانال آب خام ورودی و لوله خروجی از تصفیه خانه و 3 مکان دیگر در شبکه توزیع آب شرب شامل قبل و بعد از واحد کلرزنی ثانویه که در فاصله یک کیلومتری لاهیجان قرار دارد و مکان دیگر در انتهای شبکه توزیع آب شهر) در دو فصل گرم و سرد سال نمونه برداری شد که 9 نمونه در زمستان و 7 نمونه در تابستان (در مجموع 16 نمونه) برداشت و نتایج تجزیه و تحلیل شد. thms با دستگاه گاز کروماتوگرافی و آشکارساز رباینده الکترون اندازه گیری شدند.

نتایج: مقدار thms در آب خام ورودی به تصفیه خانه در حد قابل قبول (کمتر از 25 میکروگرم در لیتر) و در آب خروجی از تصفیه خانه کمتر از مقدار ورودی و در حد طبیعی بود (کمتر از ده میکروگرم در لیتر) که نشان دهنده عملکرد موثر واحدهای تصفیه خانه در کاهش thms ورودی است. این ترکیب در ورودی واحد کلرزنی مجدد در ابتدای شهر لاهیجان و در منطقه باز کیاگوراب، همانند مرحله قبل در حد استاندارد و کمتر از ده میکروگرم در لیتر بود. مقدار این ترکیبات در خروجی این واحد که همان ابتدای شبکه توزیع نیز هست و در انتهای شبکه توزیع فراتر از حد استاندارد بود و در محدوده مجاز تعیین شده آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (us epa) نیست (بالاتر از 200 میکروگرم در لیتر). همچنین بین تشکیل thms با درجه حرارت، ph، کلر آزاد باقی مانده و toc آب رابطه مستقیم وجود دارد که این ارتباط در مورد مواد آلی و درجه حرارت بیش از سایر عوامل است. کمترین و بیشترین مقدار thms به ترتیب در خروجی تصفیه خانه و انتهای شبکه توزیع دیده شد که ارتباط بین زمان تماس و تشکیل ترکیبات جانبی ناشی از کلرزنی را نشان می دهد، به طوری که با افزایش مدت تماس، غلظت thms بالا می رود.

نتیجه گیری: آمار بیماران سرطان دستگاه گوارش در گیلان و از جمله شهر لاهیجان بالاست. تاکنون عوامل ژنتیک، عادت های بد غذائی و مصرف زیاد غذاهای شور را عامل آن می دانستند، ولی با بالا بودن مقدار thms در آب شرب لاهیجان، عامل آب آشامیدنی و ترکیب های سرطانزای thms موجود در آن نیز می تواند به عنوان عامل احتمالی بالا بودن آمار سرطان های گوارشی مطرح باشد.