بررسی معیارهای بافت شناسی و اسپرم سازی بیضه به دنبال تجویز متوتروکسات در موش صحرایی بالغ

زمینه و هدف: متوتروکسات جزء داروهایی است که در شیمی درمانی ترمورهای مختلف و در درمان بیماری های التهابی کاربرد وسیعی دارد. مطالعات نشان داده اند که این دارو بر روی روند ساخت اسپرم و تخمک اثر مهاری داشته و باعث کاهش باروری و تغییرات بافتی مختلف در بیضه حیوانات آزمایشگاهی می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین اثر تجویز متوتروکسات بر روی معیارهای اسپرم سازی در بافت بیضه موش صحرایی بالغ انجام شد.

روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، 40 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، به دو گروه تجربی (20 نمونه) و شاهد (20 نمونه) تقسیم شدند. گروه تجربی اول و دوم به ترتیب 14 و 28 روز هر هفته یک بار، داروی متوتروکسات به میزان 1 mg/kg و گروه شاهد اول و دوم نیز مدت 14 و 28 روز هر هفته یک بار، نرمال سالین به میزان 10 ml/kg به صورت داخل صفاقی دریافت نمودند. بعد از گذشت زمان های ذکر شده، از بافت بیضه نمونه گیری شد و پس از تهیه برش های بافتی و رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین، از نظر بافت شناسی و شاخص های اسپرم سازی شامل: ضریب تمایز لوله ای (tdi)، ضریب اسپرمیوژنز (si) و ضریب بازسازی (ri) مطالعه شد. داده ها با استفاده از آزمون آماری واریانس یک طرفه در سطح معنی داری p<0.05، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: در این تحقیق داروی متوتروکسات اثرات مخربی بر روی بافت بیضه و فرآیند اسپرم سازی در گروه های تحت درمان در مقایسه با گروه شاهد داشت؛ همچنین ضرایب ri, si, tdi در روز چهاردهم کاهش غیرمعنی دار و در روز 28 بعد از تجویز دارو نسبت به گروه شاهد، کاهش معنی داری (p<0.001) را نشان داد.

نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه، تجویز متوتروکسات به مدت 28 روز هر هفته یک بار، باعث کاهش اسپرم سازی و شاخص های آن در بافت بیضه موش صحرایی می شود که ممکن است از طریق کاهش تقسیم سلولی و اثرات سمی دارو باشد؛ البته اثر این دارو بر روی اسپرم سازی و ناباروری انسان نیاز به مطالعات بیشتر دارد.