بازشناسی سیر تحول کالبد فضایی بازار در ایران

فضاهای تجاری همواره از اجزای جدا نشدنی کالبد شهرها بوده و هستند و بازار نمونه ی بارز این مراکز در معماری سنتی ایران به شمار می رفت. سابقه ی پیدایش بازار و رواج آن در این سرزمین به چند هزار سال پیش از میلاد میرسد و در برخی شهرهای دوره ی اشکانی و ساسانی به عنوان یکی از عناصر مهم شهری به شمار می رفت. اگرچه بازار ابتدا به منظور رفع نیازهای اقتصادی مردم ایجاد شد ولی طولی نکشید که روابط اجتماعی و فرهنگی گسترده ای درون ساختار آن به وجود آمد و به مکانی مبدل گشت که اکثر نیاز انسان های هر شهر از جمله آموزش و تفریح را بر آورد کرد و نقطه ارتباطی و فضای اتصال اکثر اقشار جامعه قرار گرفت. با ورود تکنولوژی و صنعت، مفهوم بازار دچار تغییراتی گشت ولی با این حال همچنان با اصول مشخصی که از جامعه سنتی باز مانده است به حیات خود ادامه داد. این پژوهش متمرکز بر شناخت سیر تحول این عنصر شهری و چگونگی ارتباط با جامعه می باشد و سعی خود را بر آن داشته تا به توصیف مفهوم بازار سنتی بپردازد و سپس این امر مهم را در عصرهای مختلف بررسی کرده و نقاط اقتدار و انحطاط آن را شناسایی کرده و دلیل به انزوا رفتن این کالبد شهری را در شهرهای مدرن امروزی مشخص کند، چه بسا بتوان با بهره گیری از الگوهای پیدایش بازار و عوامل موثر در تحول چهره ی بازار در اجتماع، اصول بازار سنتی ایرانی را بازیابی کرد و در بازار به مفهوم مدرن آن، مرکز تجاری، احیا کرد.