احیای زیرساخت های طبیعی گامی به سوی توسعه پایدار شهری

تردیدی نیست که زندگی انسان اولیه در طبیعت و در تماس مستقیم با آن طی شده است. لیکن این وضعیت در طول تاریخ دستخوش دگرگونی های ریشه ای شده است، به گونه ای که انسان به موازات نیازهای خود به دگرگون کردن محیط زیست و شکل بخشیدن به آن مبادرت ورزید و این تغییر چهره و ساختار محیط تا آنجا پیش رفته که توسعه های امروزی، آینده نسل های آتی را مورد تهدید قرار داده است. در قالب این نوع از توسعه، در دهه های گذشته انسان بدون توجه به حفظ و نگهداری اکوسیستم های طبیعی و ارزیابی توان زیست محیطی منطقه با فشاری بیش از توان محیط به تخریب محیط های طبیعی پرداخته و ادامه پایدار حیات طبیعی را با مشکل مواجه کرده است. لذا نیل به توسعه پایدار و بازگشت طبیعت به شهرها (مخصوصا شهرهای جهان سوم) دغدغه فعلی جامعه جهانی می باشد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش زیرساخت های طبیعی در توسعه پایدار شهری انجام شده است. برای رسیدن به این هدف با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی، پس از بیان طرح مساله و چالش های پیش روی توسعه پایدار شهرها، مفهوم زیرساخت های طبیعی تبیین شده و سپس برای درک بیشتر موضوع رویکردهای سه گانه در زمینه استفاده از زیرساخت های طبیعی و یا سبز مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه پژوهش نمونه هایی از زیرساخت های طبیعی موجود در شهرهای کشور شامل روددره های تهران، مادی های اصفهان، رودخانه خشک تبریز و همچنین زیرساخت های طبیعی شیراز (رودخانه خشک و باغات قصرالدشت) مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که توسعه های امروز شهری موجب انفصال رابطه دو سویه شهر و طبیعت شده و زیرساخت های طبیعی موجود در شهرهای مورد مطالعه تاکنون وارد جریان توسعه نشده و بلا استفاده مانده اند. لذا برای جبران این انفصال نمی توان از ظرفیت ها و زیرساخت های طبیعی موجود در شهرها غافل شد. احیا و بازسازی این زیرساخت ها موجب تعادل توسعه میان جنبه های سه گانه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شده و باعث پایداری و ارتقاء کیفی هر چه بیشتر محیط های شهری می شود.