نگرشی بر نقش هویت در ساخت و ساز مساکن بومی و عوامل موثر بر پایداری آن (مطالعه موردی: گیلان)

مساکن سنتی روستایی در شمال کشور، با ظاهر متفاوت خود اقتباسی ساده از طبیعت و جغرافیای منطقه بوده و پاسخگوی نیازهای اساسی مردمانی است که فعالیت های اقتصادی و فرهنگی زیستی آنان متفاوت با دیگر نقاط ایران می باشد. مسکن و معماری همواره از عوامل اقلیمی بوده که در مواردی از فرهنگ تبعیت می کرده است. از هزاران سال قبل در معماری خانه های روستایی کرانه جنوبی دریای کاسپین تغییر محسوسی روی نداده بود. اما از اواخر دوره قاجاریه، و با رفت و آمد مردم این منطقه به اروپا خانه ها و بناهای شهرهای منطقه کم کم رنگ و شکل غربی پیدا کرد. تغییر در سبک و نوع مسکن روستایی بعد از اصلاحات ارضی کم کم رو به تغییر نهاد که این تغییر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با تأسیس نهادهایی مانند، جهاد سازندگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که با شعار استضعاف زدایی و ایمن و مستحکم سازی مساکن روستایی در برابر پدیده هایی طبیعی آغاز به کار کرده بودند، به اوج خود رسید. امروز ه به ندرت می توان در روستاهای منطقه خانه به سبک و سیاق گذشته با پوشش سقف «لی» یا «کولش» و یا کتام، کوتی و غیره را یافت. معماری مدرن با نوع و سبک معماری خاص خود و استفاده از سنگ بلوک آجر، سیمان، ایرانیت، حلب، آلومینیوم و غیره به جای مصالح طبیعی و بومی منطقه کاملاً محسوس و آشکار است. این دور شدن از معماری و فرهنگ سنتی گذشته متاسفانه به حدی است که نه تنها آثار معماری بناها از بین رفته بلکه اسامی و اشکال آن نیز برای جوانان این منطقه بیگانه می باشد. در این مقاله سعی بر این است که با یادآوری نوع معماری بناهای گذشته حتی الامکان اسامی، اشکال و نحوه استفاده آنها که کاملاً بومی و طبیعی و سازگار با محیط زیست منطقه بوده، احیا گردد.