غوری در مواجهه فیض کاشانی با تصوف

در اصفهان عصر صفوی تقابل گسترده ای میان متشرعان و اهل تصوف به وجود آمد. این تقابل تنها گریبان صوفیه اهل خانقاه را نگرفت و بزرگان علما را نیز نشانه رفت. اتهام صوفیگری که مساوی با محرومیت از بسیاری از مواهب اجتماعی بود بسیاری از علما را به مهاجرت ناگزیر کرد و برخی را بر آن داشت که با تمایز نهادن میان عرفان راستین و دروغین، اتهامات مزبور را از خود دفع کنند. بزرگانی چون شیخ بهایی، ملاصدرا، فیض کاشانی از این جمله بودند. آنان که از بزرگان مکتب فلسفی اصفهان به شمار می آمدند می کوشیدند  حساب عرفان حقیقی و محققان عرفا را از تصوف خانقاهی منحط و جهله صوفیه جدا کنند و همآوایی آن را با دین مبین و مذهب حقه شیعه نشان دهند. در این مقاله ضمن تشریح نزاع مذکور و زمینه های اجتماعی و سیاسی آن، به مواجهه دوگانه فیض کاشانی با تصوف می پردازیم و رد پایان نشان می دهیم که فیض علاوه بر تمایز مذکور، در نقد خود بر برخی تعالیم متصوفه به دنبال نشان دادن تفاوت عرفن شیعی با عرفان غیرشیعی است. فیض، عرفان حقیقی را مرتبه ای از معارف اهل بیت علیهم السلام می دانست و بر آن بود که عرفا شاگردان مکتب اهل بیت و بهره ور از کمالات ایشان بوده اند.