شیوع اختلالات تنه و ستون فقرات در دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران 1379-1377

سابقه و هدف: اختلالات تنه و ستون فقرات نظیر اسکولیوز، پشت گرد شده، عدم تقارن شانه ها به دلایل وضعیتی، ثانویه به اختلالات ساختمانی دیگر، بدنبال بیماری های عصبی عضلانی و یا به شکل ایدیوپاتیک در دوران نوجوانی شیوع دارند. شناخت زودهنگام این اختلالات با استفاده از روش های غربالگری و بررسی عوامل موثر، از پیشرفت آن ها و ظاهر شدن تغییر شکل های شدید جلوگیری می نماید. هدف پژوهش حاضر تبیین شیوع ناهنجاری های ستون فقرات و تنه در بین دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه شهر تهران بود. علاوه بر این تعدادی از عوامل زمینه ای و محیطی موثر در بروز این اختلالات هم مورد بررسی قرار گرفتند.

مواد و روش ها: این مطالعه بر روی 2075 دانش آموز با دامنه سنی 20-13 سال (1.1±15.91) انجام گرفت. از این تعداد 1160 نفر دختر و 915 نفر پسر بودند. این دانش آموزان بطور تصادفی از پنج منطقه آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شده بودند. تکنیک اجرای این تحقیق به روش مصاحبه و مشاهده بود. برای هر فرد مورد آزمایش پس از ثبت مشخصات عمومی ابتدا متغیرهای مصاحبه ای شامل: اندام غالب، سابقه خانوادگی اسکولیوز، سابقه درد پشت، نوع میز و صندلی در مدرسه و نحوه انجام تکالیف در منزل با توجه به اظهارات دانش آموز در پرسش نامه ثبت می شد. سپس اندازه گیری ها انجام می گرفت که شامل قد، وزن، قد نشسته، بررسی تقارن شانه ها و لگن، وجود اسکولیوز، پشت گرد شده و زاویه لور دوز کمری بود.

یافته ها: شیوع کلی اختلالات تنه و ستون فقرات 46.3% بود که به تفکیک عبارت بودند از: عدم تقارن شانه ها 17%، انحراف طرفی لگن 7.8%، اسکولیوز ساختمانی 3.4%، اسکولیوز وضعیتی 4.9%، پشت گرد شده 13.2% انجام تکالیف در منزل در وضعیت دراز کشیده روی زمین سبب افزایش درصد شیوع و در مقابل استفاده از میز تحریر سبب کاهش درصد شیوع در مقایسه با مقدار متوسط آن شده بود. در دانش آموزانی که در مدرسه بر روی نیمکت می نشستند، درصد اسکولیوز و پشت گرد شده در مقایسه با دانش آموزانی که از صندلی یک نفره استفاده می کردند بیشتر بود، اما زاویهلوردوز کمری کاهش یافته بود.

نتیجه گیری: به طور خلاصه بر اساس یافته های پژوهش حاضر، درصد شیوع اسکولیوز ساختمانی با میانگین سایر جوامع هم خونی دارد اما به نظر می رسد که شیوع کلی اختلالات پوسچرال تنه و ستون فقرات در جامعه مورد بررسی، در مقایسه با سایر جوامع بالاتر باشد. محققین بر لزوم اجرای مداوم و گسترده برنامه های غربالگری مدارس و هم چنین ارائه آموزش های لازم جهت تصحیح پوسچر و نحوه انجام تکالیف در منزل تاکید دارند.