مباحث چالش بر انگیزدستور زبان فارسی در ایران

درگذشته محققان نوشتن قواعد و دستور زبانی را که مردم هرروز به آن تکلم می کنند، ضروری نمی دیدند و شاید حتی برای آنان چنین کاری بیهوده بود. این موضوع از زمانی فکر قشرهایی از جامعه را که به نوعی با امر آموزش در ارتباط هستند درگیر کرد که بیگانگان به کشور رفت وآمد پیدا کردند. در این هنگام بود که مدون کردن قواعد دستور زبان برای تسهیل و تسریع آموزش آن به غیر فارسی زبانان مورد توجه قرار گرفت. پس از ورود اسلام به ایران، زبان عربی تا مدت ها زبان علم و فضل به شمار می آمد و زبان فارسی مورد توجه اهل علم نبود. به همین دلیل، در آن دوره کسی به فکر تدوین قواعد دستور زبان فارسی و نگاهداشت آن از آمیزش با زبان عربی نمی افتاد. در این میان مستشرقانی که در پی آمدن به ایران، با زبان و فرهنگ آن آشنا و گاه شیفته فرهنگ وادب آن شده بودند، برای بهره گیری هرچه بیشتر از ادب و فرهنگ غنی ایرانی، درصدد تدوین قواعد زبان فارسی برای آموزش راحت تر آن بر آمدند. کتاب های که این مستشرقان در باب دستور زبان فارسی نگاشته اند، اغلب به زبان هایی انگلیسی و فرانسوی و آلمانی و ایتالیایی است. دستور زبان هایی که اروپائیان برای زبان فارسی نوشته اند، بیشتر به دست مستشرقان و کشیشان و مبلغان مسیح بوده است. این دستورها بیشتر به منظورتعلیم زبان فارسی به غیر فارسی زبانان نگاشته شده اند. گاه برخی از اروپائیان برای انجام ماموریت هایی نظامی یا سیاسی یا مذهبی به ایران فرستاده می شدند و در نتیجه به یادگیری زبان فارسی نیازداشتند. گاه این کار هدفی علمی و فرهنگی نیز در برداشته است. با وجود اینکه این دستور زبان ها در دوران گذشته تدوین شده اند، برخی از آن ها هنوز هم جزو بهترین دستورهایی هستند که برای زبان فارسی تألیف شده اند.