مقایسه کارآیی مسواک طبیعی (salvadora persica) با مسواک های معمول در پیشگیری از پوسیدگی دندان

مقدمه: علیرغم اینکه روز به روز وضعیت بهداشت دهان و دندان در جهان ر و به بهبود است به عکس پوسیدگی دندان و بیماری های لثه بیشتر می گردد . گیاه مسواک که اولین بار توسط حضرت محمد (ص) جهت تمیز کردن، استحکام و جلوگیری از پوسیدگی دندان توصیه شده بیش از 1400 سال است که در بسیاری از کشورها مورد مصرف می باشد و اثرات شگفت انگیزی از مسواک کشف شده که به طور فاحش در جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماریهای دهان مؤثر بوده است. با توجه به اینکه مراقبت از دندان ها امری مهم و هر دو جنبه پیشگیری و درمان می تواند در سلامتی انسان کمک مؤثری کند لذا بر آن شدیم که اثر مسواک طبیعی را در پیشگیری از پوسیدگی بررسی و با مسواک مصنوعی و خمیردندان مقایسه کنیم.

روش بررسی: این مطالعه از نوع تحلیلی و به روش کارآزمایی بالینی (clinical trial) بین دانش آموزان دبیرستان های دخترانه و پسرانه شهر یزد در سال تحصیلی 1381- 1380 انجام شد. 12 دبیرستان به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند تعداد 380 دانش آموز سال دوم دبیرستان (190 نفر گروه آز مایشی و 190 نفر گروه کنترل) تمام دندان های فرد مورد و شاهد بررسی و معاینه شده و تعداد دندان های پوسیده پر شده کشیده شده در شروع مطالعه تعیین و در پرسشنامه مخصوص ثبت می شد شاخص dmft و درجه پوسیدگی نیز تعیین می گردید. سپس به گروه آزمایش چوب مسواک و به هر دو گروه آموزش های لازم داده شد .پس از یکسال معاینات تکرار و در پرسشنامه همان فرد ثبت می گردید و برای مقایسه از آزمون های آنالیز واریانس یکطرفه paired t-test, χ2 و آنالیز دو متغیره استفاده شد.

نتایج: دفعات مسواک زدن و وضعیت دندان ها در دو گروه، در ابتدای مطالعه تفاوتی نداشت. (0.162(p= در وضعیت دندان ها از نظر تعداد دندان های پر شده، پوسیده و کشیده شده (dmf) قبل از مطالعه در دو گروه آزمایش و شاهد تفاوت معنی داری مشاهده نشد (0.147(p=. ولی پس از مطالعه dmf در گروه شاهد به طور معنی داری بیشتر از گروه آزمایش شده بود (0.0001(p=. از طرفی تفاوت dmf قبل و بعد از مطالعه در هر دو گروه با paird-t test آزمون گردید و در هر دو گروه dmf در طی یک سال افزایش داشت (0.0001(p=. در گروه آزمایشی در طی یکسال 0.23 و در گروه شاهد در همین مدت 2.24 افزایش یافت که تقریباً 10 برابر گروه آزمای شی می باشد. شیوع پوسیدگی دندان در گروه آزمایشی در ابتدای مطالعه بیشتر و پس از یکسال کمتر از گروه شاهد بود. شیوع پوسیدگی دندان در گروه شاهد قبل از مطالعه 0.79 و بعد از مطالعه 1.38 بوده است. شیوع پوسیدگی در گروه شاهد نسبت به آزمایشی 55% افزایش داشت و بروز پو سیدگی در گروه شاهد 9.14% و در گروه آزمایش 0.98% به دست آمد. خطر بروز پوسیدگی هر دندان در گروه شاهد 9.35 برابر گروه آزمایشی بود.

نتیجه گیری: نظر به اینکه توجه به مسواک زدن و آموزش برای هر دو گروه یکسان بود هم چنین بین وضعیت دندانها از نظر dmf تفاوت معنی داری وجود نداشت و علیرغم اینکه در شروع مطالعه شیوع پوسیدگی دندان در گروه آزمایش بیشتر از گروه شاهد بود اما شیوع پوسیدگی دندان در گروه سالوادورا پرسیکا کمتر از گروه شاهد بود .وجود تفاوت در dmf پس از مطالعه و کاهش پوسیدگی و کاهش پیشرفت پوسیدگی در گروه آزمایشی احتمالاً به دلیل تأثیر خواص ضد میکروبی چوب مسواک است که البته در مدت زمان طولانی تر و نمونه های بیشتر این احتمال دقیق تر بیان می شود .با توجه به اثر مسواک طبیعی و تأثیر آن روی پیشرفت پوسیدگی برای کشورهای در حال توسعه توصیه می شود و بهتر است مطالعات با تعداد نمونه های بیشتر در سطح دبستان ها و دبیرستان ها و مدت زمان طولانی تر انجام شود.