تبیین مدل تعالی efqm و حوزه های نه گانه مدل

هر سازمانی صرفنظر از نوع فعالیت، اندازه، ساختار و یا میزان کامیابی در تامین اهداف سازمانی خود، نیاز به استقرار سیستم های مدیریتی مناسب و هم چنین مدلی دارد که بر اساس آن میزان موفقیت خود را در جهت نیل به آرمان ها و راهبردهای کسب و کار خویش مورد سنجش و اندازه گیری قرار دهد. مدل های تعالی سازمانی ابزاری جهت کمک به سازمان ها برای سنجش میزان قرار داشتن در مسیر تعالی سازمانی و رشد متوازن هستند. این مدل ها به سازمان ها کمک می کنند تا با مقایسه وضع موجود با مطلوب خود (ایده آل یا مطلوب) تفاوت ها را شناسایی و سپس بر اساس این تفاوت ها (عارضه ها) و بررسی علل وقوع آن ها، راه حل های بهینه سازی وضع موجود را تعیین و آن ها را اجرا نمایند. یکی از اساسی ترین سئوالاتی که در مباحث کیفیت مطرح است، این سئوال که هدف و غایت نهایی اجرای مدل های کیفیت چیست؟ تاکنون بیش از 130 مدل سرآمدی و جوایز مختلف کیفیت تدوین شده است که تمامی این مدل ها بر اساس سه مدل معروف دمینگ، بالدریج و مدل کیفیت اروپا سازماندهی و طراحی شده اند. مدل تعالی (efqm)، ابزاری عملی برای کمک به سازمان ها برای درک کمبود ها و نواقص و نهایتاً خلق راهکارهایی در جهت ایجاد سیستم های مدیریتی مناسب از طریق تعیین جایگاه سازمان در مسیر تعالی است. با توجه به آنچه که ذکر گردید مقاله حاضر درصدد است به تبیین مدل تعالی در سازمان بپردازد. هدف غایی هر سیستم انسانی حرکت در جهت پیشرفت، تکامل و تعالی است و تکامل و تعالی آن به رشد، پیشرفت، توسعه و تکامل اجزای آن بستگی دارد (جعفری قوشچی، 1384). در جهان امروز همگام با تحولات و تغییرات شگرفی که در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی روی داده است تحولات عمیقی نیز در زمینه روش ها و سیستم های نوین مدیریتی اتفاق افتاده و دیدگاه های کاملاً متفاوتی نسبت به گذشته بر مدیریت سازمان ها حاکم گردیده است. از جمله مفاهیمی که در حال حاضر در بسیاری از سازمان های جهانی جایگاه قابل توجهی پیدا نموده است؛ مفاهیم کیفیت، بهبود مستمر و مدل های تعالی سازمانی می باشند (ریاحی، 1384). گسترش فرهنگ تعالی سازمانی و علاقمندی مدیران و کارشناسان عرصه صنعت و خدمات به بهبود مستمر منجر به افزایش تقاضا برای استقرار سیستم های مختلف مدیریتی از جمله مدل تعالی (efqm) گردیده است. امروزه سازمان ها برای تعیین نقاط قوت، حوزه های بهبود و مشخص نمودن مسیر تعالی، به طور گسترده ای از این مدل استفاده می نمایند. مدل های تعالی سازمانی در صورتی که به درستی به کار گرفته شوند ابزارهای کارآمدی هستند که می توانند مفاهیم و ارزش های سازمانی، تدوین و اجرای برنامه های استراتژیک، به کارگیریروش های خود ارزیابی، یادگیری سازمانی و بهبود مداوم را در سازمان ها نهادینه نموده و امکان شناسایی بهترین فرآیندها و انجام بهینه کاوی را فراهم سازند (جلودار ممقانی، 1389). مدل های تعالی، سازمان را در جهت دستیابی به نتایج پایدار در سطح جهانی هدایت می کند و بر اصول مبتنی است که این اصول برای اکثر مدل های تعالی مشابه می باشد (آدبانجو، 2008). این مدل ها بر ارزش های مدیریت کیفیت فراگیر مبتنی است و صرفاً بر سود تکیه نمی کند. بلکه با سایر محرک ها و توانمندسازی های شهروندان و مسئولیت های اجتماعی، مابع انسانی، ارتقاء و تعالی اجتماعی و شخصی، عدالت اجتماعی و حفاظت از محیط نیز توجه می کند.