سبک شناسی خطبه متقین (همّام) نهج البلاغه بر اساس رویکرد ساختارگرایی

نهج البلاغه بعد از قرآن کریم از ارزشمندترین متون دینی به شمار می آید و پژوهشگران سعی در بررسی آن از ابعاد مختلف ادبی و علمی نموده اند. زیرا این کتاب در بردارنده سخنان گرانبهای امام علی (ع( است و در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارد و موضوعات مختلفی را در قالب بهترین الفاظ و به صورتی هنرمندانه بیان کرده است. خطبه 193 نهج البلاغه از خطبه های مشهور امام علی (ع) می باشد که به وصف پرهیزکاران و رفتارهای فردی و اجتماعی و عبادی متقین پرداخته است. در این مقاله سعی بر این است که به شیوه توصیفی– تحلیلی و از منظر سبک شناسی ساختارگرا به بررسی خطبه متقین، از سه سطح آوایی، نحوی، بلاغی (دلالی) بپردازد و زیبایی ها و ارزش های خطبه و اندیشه های امام علی (ع) پیرامون ویژگی های متقین را تببین کند. یافته های پژوهش بیانگر این است که این سطوح سه گانه به صورتی منسجم وبه هم پیوسته افکار و اندیشه های امام (ع) پیرامون وصف متقین بیان می کند. سطح آوایی با موسیقی ای که به واسطه تکرار حروف و سجع و جناس و طباق ایجاد کرده است از یک سو سبب انتقال این مفاهیم شده است و از سوی دیگر سطح نحوی با جمله های خبریه و فزونی جمله فعلیه و قیدهای تأکیدی سبب بیان معنا و مقصود مورد نظر امام علی (ع) به مخاطب گردیده است؛ هم چنین سطح بلاغی نیز با صنایع لفظی و بدیعی به زیباتر شدن کلام کمک کرده است.