واکاوی مفهوم مکان در محلات تاریخی (نمونه موردی گذر امامزاده یحیی محله عودلاجان)

کارکرد مکان در پیوند با لحظه هایی مشخص تعریف می شود. لحظه های که صرفاً در کنار یکدیگر اهمیت می یابند و رویداد دیدار با مکان را شکل میدهند. اولین لحظه برخورد با یک مکان را لحظه ورود، دومین لحظه برخورد با مکان را مأوا گزیدن و ماندگار شدن و به عبارتی "پذیرش" مکان می دانند؛ پذیرش در جایی پدید می آید که یک مکان دیدار، تبدیل به پایه ای برای تشکیل و پیدایی اجتماع شود. مقاله حاضر کوششی در جهت تدوین چارچوبی برای ارزیابی مفهوم مکان در محلات تاریخی شهر است. بدین منظور، این مقاله معیارهای مفهوم مکان مبتنی بر اندیشمندان این حوزه را به عنوان چارچوب نظری خود برای سنجش مفهوم مکان بر می گزیند و براساس آن، به ارزیابی مفهوم مکان در گذر امامزاده یحیی محله عودلاجان می پردازد. پرسش اصلی تحقیق این است که " آیا می توان با استفاده از قابلیت های موجود در محله، به طراحی کالبدی در گذر امامزاده یحیی در محله عودلاجان در جهت ایجاد مکانی ارزشمند پرداخت یا خیر؟". روش پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی بوده که گردآوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و مرور متون و منابع، صورت گرفته است. علاوه بر آن مشاهده میدانی به منظور توصیف شرایط موجود و شناخت کمبودها و پتانسیل ها انجام شده است. یافته اصلی تحقیق، چارچوبی است که می تواند موضوع مفهوم مکان را به عنوان پدیده ای اساسی در طرح های شهری ارزیابی نماید. این ارزیابی کمک می کند که بتوان فرآیند توسعه بافت را کنترل و میزان دست یابی به مفهوم مکان را در فرایند طراحی گذر تشخیص داد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که توجه به بستر می تواند متضمن حفظ و ارتقای مفهوم مکان در این گذر باشد.