زبان شکست و شکست زبان در شعر أخوان ثالث

تجربه ی شعری اخوان از آغاز تا پایانش اختلاطی از گفتمان پایایی و شکست هر دو بود. گفتمان پایایی و ماندگاری اخوان عبارت است از تلاش برای ابقای شخصیت روح ملی ایرانی و تکاپو برای اینکه روح ملی ایرانی و ایرانی بودن از آن وضعیت نابسامانی که در زمان وی در آن قرار داشت به سمت وضعیتی آنومیک تر و نابسامان تر پیش نرود و به شکستی ویران گر دچار نشود و ذات و بنیادهای ایرانی بودگی به یک باره فرو نریزد. تجربه ی شعری و نوشتار برای اخوان که ترس از فرو ریزش روح ملی ایرانی را در آن دوره داشت به مثابه ی مقاومت بود. این جا مقاومت نه در معنی شعاری- تبلیغی آن بلکه به مفهوم مانعی برای شکست و نابودی تمام است؛ اما وقتی شکست را با تن و پوستش لمس می کند، با زبانش در مورد شکست نمی نویسد، انگار که زبان نیز خود شکست خورده است؛ بلکه با چهره ای متفاوت این بار با حسی نیرومند از نومیدی و پوچی به تأمل می نشیند و نومیدی در زبانش راوی شکست می شود. هدف این نوشتار خوانش شکست در شعر اخوان است. ضرورت انجام این پژوهش دگرگونه نگاه کردن به زبان شعری اخوان و از منظری دیگر خواندن اشعار وی است. شیوه ی تحقیق بررسی اشعاری از اخوان در دو دوره ی قبل و بعد شکست در دهه ی چهل می باشد که مستقیما زبان شعری وی را تحت تأثیر قرار داده است و این تبیین به وسیله ی تئوری های شکست صورت پذیرفته است. خروجی تحقیق این است که زبان شعری در شعر اخوان در مراحلی زبان شکست است که در سطح فرم و محتوا ما این شکست را ملاحظه می کنیم و در مراحلی شکست زبان است که به صورت های عدم توانش و حضور در امر فاجعه، آن چنانکه فاجعه با درد و رنج وجودی همراه هست و ماندن در تأمل و اندیشیدن در نیستی و انزوا نمایانگر می شود.