بررسی تأثیر نوآوری در فرم مساجد معاصر بر میزان و تنوع فعالیت های انجام شده در آن ها، نمونه موردی: مساجد دانشگاه تهران و دانشگاه شریف

در صدر اسلام، نقش کالبدی و شکلی مساجد اهمیت چندانی نداشت. لیکن باگذشت زمان کالبد مساجد به عنوان یک عنصر تأثیرگذار و هویت بخش به شهرهای اسلامی معنا بخشید. کیفیت معماری مساجد معاصر، انتخاب فرم های سنتی یا نوآورانه و اینکه تا چه حد روح زمان در معماری مساجد معاصر ایران تجلی یافته است، از مسائل مورد توجه معماران امروز است. از طرفی در جامعه معاصر، تغییر و نوآوری در معنای عام آن نشاءت گرفته از دانش و آگاهی است و برای جامعه و معماری امروز به عنوان یک اصل برای جلوگیری از تکرار فرم های معمول و خسته کننده معماری، ضروری است. این پژوهش به بررسی و مقایسه فرم های سنتی و نوآور در دو مسجد معاصر با شرایط محیطی تقریباً یکسان می پردازد. روش تحقیق در این پژوهش، نمونه موردی بوده و برای تجزیه و تحلیل کمی و کیفی نمونه ها، از مطالعات کتابخانه ای-میدانی (مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه) استفاده شده که نتایج آن در قالب نمودار به تصویر درآمده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که طبق فرض اولیه بین نوآوری در فرم مساجد معاصر و میزان و تنوع فعالیت های انجام شده در آن ها، رابطه معنادار مثبت وجود دارد یعنی در شرایط تقریباً یکسان مدت زمان استفاده مخاطبین از مسجد دانشگاه تهران با فرم های نوآور بیشتر از مسجد دانشگاه شریف با فرم های سنتی، بوده و طیف متنوع تری از فعالیت ها در مسجد دانشگاه تهران انجام می شود. بر اساس تحلیل مطالعات میدانی (مصاحبه و پرسش های باز)، مسجد دانشگاه شریف از نظر مخاطبین دارای عناصر شبستان، حوض و حیاط دلپذیرتر و کارایی و حس معنویت و هویت اسلامی بیشتری است اما مسجد دانشگاه تهران برای مخاطبین، از سادگی، زیبایی و جذابیت بصری بیشتری در فرم و صمیمیت، آرامش و مقبولیت عمومی بیشتری در حس، برخوردار است که به نوعی تصدیق کننده نتیجه داده های کمی فوق است.