بررسی چندمعنایی در صفات ساده ی ترکی آذربایجانی با رویکرد شناختی

مقوله چندمعنایی از مهم ترین مباحثی است که در مکاتب مختلف زبانشناسی و سنت مطالعه معنی مورد توجه قرار گرفته است و هر یک به نحوی به دنبال توصیف و یا پیدا کردن دلایل ایجاد چندمعنایی بوده اند. در زبان شناسی شناختی که بنیاد مطالعات زبانی خود را بر اساس معنی بنا نهاده است، چند معنایی به طور ویژه مورد مطالعه قرار می گیرد. در رویکرد شناختی، چندمعنایی یک فرآیند زبانی است که یک عنصر واژگانی، چند معنای مختلف می یابد که همگی با هم در ارتباط می باشند و همه ی معانی موجود در یک کلمه را مصداق چند معنایی می دانند. ارتباط میان این معانی را می توان بر اساس انگاره ی مقولات شعاعی توصیف کرد. در این پژوهش به بررسی مقوله ی چندمعنایی در صفت های ترکی آذربایجانی بر اساس رویکرد شناختی پرداخته ایم. داده های پیکره از فرهنگ ترکی- فارسی (شاهمرسی) و فرهنگ دو جلدی فارسی- آذربایجانی، تألیف بهزادی انتخاب شد. انتخاب صفات پربسامد بر اساس شم زبانی نگارنده که گویشور بومی این زبان می باشد و نیز میزان کاربرد آن ها در مجلات محلی به زبان ترکی آذربایجانی بوده است. با بررسی چندین صفت پربسامد ساده در این زبان، مشخص گردید که مقوله ی چندمعنایی در این صفت ها با استفاده از مقوله بندی شعاعی قابل توصیف است. طبق بررسی معانی مختلف این صفت ها، از میان اصول مختلف ایجاد چندمعنایی، استعاره بیش ترین سهم را به خود اختصاص می دهد که اساس ایجاد این استعاره ها، نگاشت از حوزه ی معنایی مبدأ به حوزه ی معنایی مقصد می باشد. نتایج این پژوهش به همراه سایر پژوهش های مکمل در این حوزه می تواند در زمینه ی آموزش زبان و تألیف فرهنگ های لغت کاربردی تر و دقیق تر و نیز ماشین های ترجمه قوی تر، یاریگر متخصصان این حوزه ها باشد.