ارزیابی امکان احیاء مخزن سد آرباتان هریس با اجرای پتوی رسی

نشت آب از بدنه و مخزن سد، یکی از مشکلات جدی در احداث آن ها می باشد که علاوه بر خسارت های مالی، می تواند تبعات منفی زیست محیطی و اجتماعی زیادی نیز به همراه داشته باشد. سد آرباتان شهرستان هریس، یکی از سدهایی است که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه واقع شده است و به دلیل عدم انجام مطالعات دقیق، دچار پدیده نشست شده و نهایتاً غیرقابل استفاده گردیده است. بررسی محل احداث سد نشان می دهد که مخزن آن بر روی رسوبات تبخیری قرار گرفته و نفوذ آب باعث ایجاد تعدادی فروچاله و کانال های فرار آب در لایه های زیرین شده و در نهایت موجب تخلیه آب سد گردیده است. هدف از این مقاله، امکان سنجی فنی و اقتصادی احیای دوباره این سد با استفاده از پتوی رسی برای پوشش کف مخزن آن می باشد. برای این منظور، پس از شناخت خصوصیات زیرسطحی مخزن، مدل سازی عددی با استفاده از نرم افزار seep/w انجام می شود. هم چنین با استفاده از روش بنت، میزان تراوش آب، در حالتی که سد دارای پتوی رسی می باشد، تعیین می گردد. بررسی نتایج حاصل از دو روش عددی و بنت نشان میدهد که مقدار تراوش آب از مخزن سد پوشیده با پتوی رسی، به ترتیب برابر 23569 و 584000 مترمکعب در مدت 180 روز خواهد بود. بنابراین با وجود مقدار زیاد تراوش، کارآیی این روش برای احیای این سد مفید و راهگشا نخواهد بود. بطور کلی این حجم نشت ممکن است منجر به گسیختگی دوباره بدنه سد و پتوی رسی گردد.