تحلیل "خطبه جهاد" بر اساس نظریه ارتباط یاکوبسن

در بین نظریه های زبان شناسی نظریه ارتباط یاکوبسن (نظریه التواصل) که در چهارچوب زبان شناسی نقش گرای یاکوبسن جای دارد پیوند منطقی تری با ادبیات دارد. این نظریه که تمرکز خود را بر متن ادبی یا پیام مصروف می دارد و سپس تر به سایر مؤلفه های پیام و نقش های آن توجه می کند بیش از دیگر گونه های ادبی در متن خطبه قابلیت اجرایی بیشتری دارد. خطبه بدلیل ماهیت ذاتی خطبه بودن، مؤلفه ها و نقش های شش گانه را به شکل ملموس تری دارا است و در آن از پیام و مخاطب و گوینده و غیره مواجهه هستیم. تحقیق حاضر کوششی است تا رهیافتی نو در تحلیل خطبه های نهج البلاغه بدست بیارد و خطبه مشهور نهج البلاغه به نام جهاد را بر پایه الگو یاکوبسن مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. نتیجه نشان می دهد امام از کارکردهای و نقش های زبانی غافل نبوده است. امام این کارکردها را برای هرچه بهتر انتقال دادن محتوا و ارتباط نزدیک برقرار کردن با مخاطب بکار برده است. بدین سان هماهنگی بین مؤلفه ها و نقش ها که مهم ترین هدف تحقیق حاضر است در خطبه جهاد به نحو بارزی مشاهده می شود.