جایگاه نور در مساجد دوره قاجار، نمونه موردی: مسجد نصیر الملک در شهر شیراز

نور و روشنایی چه ظاهری و چه عرفانی باعث می شود که زیبائی به چشم آید و رنگ و سایر زیبایی های شیء جلوه کند. بنابراین بحث نور و پرداختن به آن می تواند در مباحث زیبائی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد. دانستن روند بهره گیری از نور خورشید به اندازه روند شکل گیری مصالح و یا شکل های مختلف زیربنائی ساختمان جهت طراحی بسیار لازم می باشد. نور جلوه خداوند است که حضورش در معماری اسلامی به ویژه در مسجد که خانه اوست تجلی می یابد چون عاملی است که به عنوان روشنایی و حیات بخشی به فعالیت های روزانه است. نورهم جنبه عملکردی دارد و هم به حسی که از فضا می توان دریافت کرد کمک می کند. اما انتقال این حس به کمک عناصر نورگیر و کنترل کننده های نور می باشد که در این تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. در این پژوهش از روش کیفی استفاده شده است و با استفاده از تحقیق توصیفی و تحلیلی و با مطالعه منابع کتاب خانه ای و اسناد مکتوب به بررسی و ارزیابی عناصر نورگیر مورد استفاده در معماری مساجد دوره قاجار بخصوص مسجد نصیرالملک شیراز را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. یافته های تحقیق حاکی از آن است که به ترتیب: در و پنجره مشبک، ارسی، شباک بعنوان عناصر نورگیر و رواق بعنوان عامل کنترل کننده نور بیش ترین کاربری را در نمونه مورد بررسی ما دارند. نور در مسجد نصیرالملک عنصری است که از خلال بخش های متخلخل چوبی و شیشه های رنگی به فضاهای داخلی منتقل می شود و هماوایی نور و رنگ درکنار هم کیفیت معنوی و متافیزیکی به فضا می دهند.