بررسی سبک شناسانه لایه بلاغی در غزل شاعران زن دفاع مقدس ( 1385 - 1395 هـ. ش)

بخش قابل توجهی از شعر دفاع مقدس سروده زنان شاعر است که آثارشان به شایستگی، بر غنای ادبیات پایداری ایران، افزوده است. در این میان قالب غزل بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است؛ از این رو غزل سروده های زنان، که در دهه اخیر (1385-1395) منتشر شده اند، از منظر لایه بلاغی بررسی و تحلیل شد. لایه بلاغی یکی از پنج لایه تشکیل دهنده شعر (آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی، ایدئولوژیک) است که در مطالعات سبک شناسانه به آن پرداخته می شود. در این لایه دو مقوله معانی و بیان مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرند. غزل سروده های شاعران زن دفاع مقدس، در بازه زمانی مذکور، دارای بیانی تشبیه ی است که بیش ترین نمود آن در اضافات تشبیه ی جلوه گر شده است. تسلط بیانی تشبیه، نشان دهنده تمایل شاعران به تخیل و دوری از واقعیت گرایی صرف است؛ هرچند که تشبیه، به دلیل حضور هر دو طرف تشبیه، از تخیل کم تری نسبت به استعاره برخوردار است. دوری از اغراق، تمایل به سادگی و تصویرسازی های شفاف و زودیاب از دیگر ویژگی های برآمده از تشبیهات است. سطح معانی آثار مبتنی بر بسامد اغراض ثانوی جملات خبری و کارکرد اخباری زبان است؛ بیش ترین اغراض ثانوی به «اظهار تأثر و اندوه» اختصاص دارد که در ادبیات پایداری دوره پساجنگ، بسامدی معنادار است. فراوانی شبه جمله ها و اطناب از دیگر ویژگی های بلاغی است که در راستای هدف انگارهای سروده ها، که همان انتقال تأثر و اندوه به مخاطب است، قرار می گیرد.