آرکه تایپ ها در شعر «آی آدم ها» ی نیما یوشیج

این مقاله سعی دارد به مقوله ی آرکی تایپ (کهن الگوها) در شعر «آی آدم ها»ی نیما بپردازد. آرکه تایپ ها از اصطلاحات مکتب روان شناسی تحلیل یونگ است. او این اصطلاح را برای تجارب و تصاویر جمعی به ارث رسیده از اجداد باستانی بشر به کار برده است. این تجارب و صور ذهنی در عمیق ترین لایه های ذهنی ناهوشیار بشر رسوخ یافته اند و از نظر بن مایه، جهانی هستند. امروزه این اصطلاح ادبی در نقد ادبی جدید کاربرد فراوانی دارد زیرا ریشه ی برخی از تخیلات و عناصری که شاعران و نویسندگان به کار می برند در ناخودآگاه جمعی آنان است. گاهی این تجربه های جمعی و تصاویر نخستین چنان ژرف اند که ادراکات سطحی بشر نمی تواند آن هارا دریابد. بنابراین، برای بیان این مفاهیم شاعر از نماد استفاده می کند و همین عامل، کلام را به ابهام می کشاند. شعر «آی آدم ها» در عین سادگی، شعری نمادین است. در این شعر آرکی تایپ های متعددی را می توان یافت که سخن شاعر را به ابهام و تا حدودی خلسه های سورئالیستی نزدیک کرده است. نگاه تازه نیما به عناصر طبیعی و تصاویر ذهنی او، اندیشه و مفاهیمش را در هاله ای از ابهام پوشانده است. بسیاری از نمادهایی که شاعر برای بیان وضعیت جامعه عصر خود به کار گرفته است. اگر چه ناشی از اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی زمان او هستند ریشه در کهن الگوها دارد و از ناخودآگاه جمعی بر می خیزند. از آن جا که زمینه کلی این اثر نیما رویکردی اسطوره ای دارد و بدون تفسیر نمادهای به کار رفته در آن فهم درست شعر امکان پذیر نیست. نویسنده در این مقاله سعی دارد تا با نگاهی عمیق به واکاوی آرکی تایپ های موجود در این شعر بپردازد و به لایه های پنهان ذهن ناخودآگاه شاعر دست یابد. یکی از کهن الگوهای مورد توجه در شعر شاعران که تا حدود زیادی مورد توجه منتقدان رواشناس واقع شده است، عنصر رنگ است. رنگ های مختلف می توانند دارای مفاهیمی از جمله آرامش، عشق و جاودانگی، مرگ و ناامیدی، پاکی و صداقت باشند. رنگ ها که از عوامل خاص زندگی هستند، ورای ظاهر ساده ی خود، مفاهیم فراوانی دارند که استفاده از رنگ ها به عنوان نمادها تنها خاص این زمان و شعر شاعران نیست بلکه رنگ ها در آیین ها و مذاهب مختلف، مفاهیم متفاوتی در بر دارند.