مناسبات هنر در مقام مغربی

هنر به مثابه جلوه گاه حقیقت در صورت خیالی واسطه تقرب به حقیقت متجلی در هر دوره تاریخی می شود. هنر در اصل انکشاف حقیقت در صورت خیالی است. پیش از دوران مدرنیته، در آراء متفکران غربی، مباحث هنر به خلاقیت و نوآوری فردی و ذوق شخصی ارجاع داده می شد و فلسفه ی هنر در ضمن مباحث معرفت شناختی مطرح بود. نخستین بار فیلسوف آلمانی، الکساندر بومگارتن با جعل اصطلاح «aesthetics» که در لغت به معنای احساس می باشد، آن را برای داوری های ذوقی مبتنی بر حس به کار گرفت و تلاش کرد دانشی تازه را بنیان گذارد. این دانش خبر از توجهی تازه به قلمرو محسوسات می داد، توجهی ورای چارچوب های تعریف شده متافیزیک سنتی که امور حس پذیر را صرفاً به عنوان ماده ی خام کارورزی برتر عقل به شمار می آورد. طبق نظام هنرشناسی هگل، در هنر سمبولیسم محتوا اسیر در حصار فرم است و از این رو سمبولیسم را باید هنری دانست که جلوه ی گری فرم آن، حظ چندانی از محتوا را نصیب مخالب نخواهد کرد. در دوره بعدی هنر، یعنی کلاسیسیم، با تناسب فرم و محتوا مواجه هستیم. در هنر رمانتیسم محتوا بر فرم فزونی می یابد و به اصطلاح از آن سرریز می شود. هگل «شعر» و «موسیقی» را بهترین نمونه برای معرفی هنر دوره رمانتیسم می داند. هنر رمانتیسم با همه ی توانایی اش، باز هم پاسخگوی همه ی حقیقت هستی نیست و بدین سان امر مطلق مورد توجه هگل، نیاز خود را در فرا روی از هنر می بیند در ادامه کسانی هم چون شلینگ، نیچه و بعد ها هایدگر، با اعلام خودمختاری مطلق هنر، از فرمالیسم کانتی و رمانتیسم هگلی، به رمانتیسم باوری تام و تمام می رسند؛ رمانتیسمی که به موجب آن وظیفه ی هنر انجام هر عملی است که تاکنون هیچ نظام فلسفی یا الهیاتی عهده دار انجام آن نبوده، یا در تلاش برای انجام آن با شکست مواجه شده است؛ یعنی: «تفسیر حیات بشر از منظر یک راوی دانای کل و با یک نگاه سراسر بین». با ظهور افکار اندیشمندانی چون هایدگر، تحول اساسی در شیوه معرفت آدمی رخ داد و مفهوم هنر از جمله مفاهیمی بود که در پرتو این شیوه ی تفکر از مرزهای مفهومی خود فاصله گرفت و نگاهی وجودشناسانه و انتولوژیک به این مقوله انداخته شد. در این مقاله با تلاشی برای فهم و روایتی ساختاری از مناسبات هنر با پرداختندر ماهیت آن در مقام مغربی، بر آن است که ظهور حقیقت و انکشاف و هستی و مصادیق آن همان حقیقت وجودش را مورد بررسی قرار می دهد.