بررسی صفات نفس در عرفان اسلامی با تکیه بر دیدگاه عزالدّین محمود کاشانی

مساله نفس و صفات آن یکی از مسائل مهمی است که از دیرباز مورد توجه فلاسفه، حکما و عرفا بوده است و در بیش تر کتب عرفانی مورد توجه و بحث قرار گرفته است. نفس در لغت به معنای جان، روح، روان، و علامت زنده بودن است و در بعضی جاها به معنی تن و شخص و در برخی آیات به معنای حقیقت وجودی انسان است. نفس دارای مراتب و صفاتی است از جمله: صفات ذمیمه و حسنه؛ و مراتب نفس اماره، نفس لوامه، نفس مطمئنه؛ که با خالی شدن از صفات ذمیمه و پرداختن به صفات حسنه می تواند به کمال برسد از دیدگاه ابن سینا انسان دارای نفس حیوانی و نباتی و علاوه بر این واجد نفسی به نام نفس ناطقه است که شامل دو قوه عالمه و عامله است. نفس از بدن جدا نمی شود مگر با مرگ که فعل و عمل جسم با اراده نفس انجام می پذیرد.