کاربرد مدل hec-hms در شبیه سازی فرآیندهای بارش-رواناب به منظور ارزیابی عملیات اجرایی آبخیزداری (مطالعه موردی حوزه آبخیز شورگل)

با توجه به نبود تجهیزات لازم به منظور ثبت تغییرات ایجاد شده در وضعیت سیلاب، مدل های توزیعی هیدرولوژیکی جهت شبیه سازی رفتار حوضه در قبل و بعد از اقدامات آبخیزداری ابزاری کارآمد می باشند. بر این اساس تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تاثیر اقدامات آبخیزداری اجرا شده در حوضه آبخیز شورگل بناب در استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل هیدرولوژیک hec-hms انجام گرفته است. با توجه به روش های انتخابی در این مدل اقدام به شناسایی ورودی های مدل شد، برای تبدیل بارش به رواناب از شماره منحنی یا cn، برای تبدیل رواناب به هیدروگراف سیل از هیدروگراف واحد scs و برای مدل بارش از روش frequency storm استفاده گردید. با ورود هیتوگراف های مربوط به بارش های با دوره بازگشت های مختلف در قبل و بعد از عملیات آبخیزداری، هیدروگراف های سیل مربوطه استخراج گردید. سپس، مدل با داده های مشاهداتی، واسنجی و اعتباریابی گردید، و در نهایت بر اساس مشخصات هیدروگراف های خروجی مدل، اثرات عملیات اجرایی در حوضه بررسی گردید. برای تعیین پاسخ حوضه در مقابل رگبارهای طرح، اقدام به شبیه سازی رفتار سیلاب برای بارش های با دوره بازگشت 2، 5، 10، 50 و 100 ساله قبل و بعد از اقدامات آبخیزداری گردید. با انجام عملیات آبخیزداری در حوضه شور گل میزان دبی اوج سیلاب به طور متوسط در دوره بازگشت های 2، 5، 10، 5 و 100 سال به ترتیب به میزان 73، 68، 65، 59 و 57 درصد مقدار اولیه و میزان حجم سیلاب به ترتیب به میزان 69، 65، 61، 56 و 52 درصد مقدار اولیه رسیده است. نتایج اعتبارسنجی ضمن تایید صحت واسنجی به عمل آمده نشان داد که متوسط اختلاف در دبی اوج و حجم به ترتیب 7 و 11.5 درصد بوده است. لذا مدل برآورد مناسبی از پارامترهای مورد بررسی دارد.