روند ظهور مدرنیته بر ورودی خانه های دوره قاجار تهران (جستاری در مبداء پیدایش)

در تاریخ هنر معماری تهران، دوران قاجار از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ در این دوره بود که برای نخستین بار، شیوه های معماری غربی به همراه شاخصه های متعدد آن وارد سبک معماری تهران شد. در واقع می توان گفت این دوران آخرین حلقه متصل به اصول معماری سنتی ایران است؛ از این رو مطالعه ی آن می تواند در احیای اصول معماری ایرانی بسیار کارگشا باشد. دوره قاجار، دوره تضاد در ارزش ها و اندیشه های معمارانه، و تنوع در گرایش ها و شیوه های معماری شهری است. این تنوع و تضاد بیش از همه، در حوزه معماری مسکونی نمود پیدا می کند و ساختار یکنواخت خانه های شهر را به عرصه تفاوت می کشاند. در این بین، تحولات ایجاد شده در فضاهای ورودی خانه که نمودی شاخص در معماری هستند، ملموس تر و بررسی ویژگی های ساختاری و تزیینی آن ها از اهمیتی دوچندان برخوردار است. حال پرسش این است: روند ظهور مدرنیته بر ورودی خانه های تهران دوره قاجار چگونه است و از کجا نشات می گیرد؟ در پی پاسخگویی به این پرسش، ابتدا به نقطه شروع مدرنیته در ایران، علل و نمود آن در معماری بنا پرداخته می شود. سپس به طور شاخص انعکاس آن در فضاهای ورودی خانه مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. در ادامه به تحول ورودی و عناصر الحاقی آن، و این که چگونه و از کجا وارد معماری ایرانی شده، اشاره می گردد. بدین ترتیب می توان گفت خانه های تهران دوره قاجار، سبک های گوناگونی در فضاسازی ورودی داشته که هر یک، جلوه هایی از سنت، تجدد یا تلفیقی از آن ها را به نمایش گذاشته است.