فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره دولت – شهر محلی بنیاحمر در غرناطه گرانادا، 636 - 897 ه./ 1238-1492 م (سلسله بنی نصر آخرین حکمرانان مسلمان در اندلس)

فرهنگ و تمدن اسلامی در دوران بنی احمر نمونه ای مثال زدنی از حضور جمعیت اسلامی در اروپا است. رشد و استمرار تمدن و فرهنگ اسلامی در عصر «نصری» با وجود تهاجم همه جانبه «صلیبی ها» از اروپا و شمال و مرکز شبه جزیره ایبتری و اختلاف و نزاع داخلی بنی احمر با دول اسلامی همجوار و انبوه مشکلات داخلی از ویژگی های قابت توجه تمدن اسلامی در اخرین دور خود در دولت –شهر غرناطه است که آن را با بغداد، قاهره و قرطبه عصر اموی، در یک ردیف قرار داده اند؛ دولت – شهر غرناطه در عهد دولت محلی «بنی احمر» مرکز فرهنگ و تمدن اسلامی در مغرب و آندلس شد و جویندگان علم از هر سو در آن جا رحل اقامت افکندند. این شهر که قرن ها خاطره ملوک الطوایف را تجربه کرده بود؛ با اقدامات سیاسی– نظامی و فرهنگی ابوعبدالله محمدبن یوسف به دولت شهر تبدیل شد. او همزمان با ابن هود از دولت موحدین اعلام استقلال کرد و با تصرف اشبیلیه، قرطبه، جیان و غرناطه محدوده دولت محلی بنی الاحمر را تعیین نمود دژ و کاخ الحمراء را در پایختت خود بنا کرد که تاکنون از آثار برجسته مسلمانان در جنوب آندلس، است که هنوز مورد بازدید هزاران جهان گرد است. دوره حکومت دویست ساله خاندان سلطنتی بنی الاحمر در جنوب آندلس، آخرین عهد حکومت مسلمانان در اروپا به شمار می آید بنی الاحمر در سراسر ایام حکومت خود در حال جنگ با دولت قشتاله به سر می بردند و از حمایت نظامی و مالی دولت بنی مرین و بنی حفص برخوردار بودند و با دولت مصر روابط دوسرانه داشترند فرهنتگ و تمدن اسلامی دوره ای از شکوفایی خود را در غرناطه عهد بنی الاحمر تجربه کرد بزرگان دانش اسلامی و مهاجران آندلسی در سایه حمایت این خانواده، جدیدترین دستاوردهای علمی خود را عرضه کردند ابن خطیب، مورخ و سیاست مدار و طبیب آندلسی، دوست و همکار ابن خلدون از شخصیت هایی است که در استحکام دولت بنی الاحمر سهیم بود نا غرناطه با خاطره سقوط آندلس گره خورده است. سرانجام دولت بنی الاحمر به آخرین روزهای زندگی خود نزدیک شد و به دست دولت قشتاله سقوط کرد و آخرین پایگاه مسلمانان در آندلس از دست رفت. دولت محلی بنی الاحمر در ایام شکوه خود محل تجمع بزرگان علم و فرهنگ و تمدن آندلس شد و آن ها در طی حدود دو قرن استقرار در شهرهای این دولت موفق شدند؛ آثار تمدنی جدیدی خلق کنند؛ و دوره ای مستقل از تمدن اسلامی را رقم زدند. این پدیده اندلسی فرضیه جامعه شناختی رابطه بین دولت محلی و تمدن سازی را تقویت و تایید می کند. تمدن اسلامی عصر بنی احمر بر واقعیت تاریخی حضور اسلام در شبه جزیره ایبری تاکید می کند. این حضور به ویژه در عرصه معماری در آندلس در عصر بنی احمر ماندگار شد و ملموس است. پژوهش حاضر، بررسی جامعه شناختی توسعه فرهنگ و تمدن و تدوین بخشی از کتاب مطالعه تحلیلی فرهنگ و تمدن اسلامی در مغرب و اندلس و افریقیه (1395) و کتاب تاریخ تحلیلی اسلام (1389) است.