مقایسه مبانی معرفتی صدرالمتالهین و ماکس شلر

معرفت و آگاهی انسان از جهات مختلفی قابل پژوهش است و پرسش از معرفت آدمی از دیرباز مورد توجه بوده است. مبانی معرفتی که اصول موضوعه هر علم را نیز تشکیل می دهد عبارت است از هستی شناسی انسان شناسی و معرفت شناسی و هم چنین مبانی که مربوط به سایر علوم است. در این نوشتار در ابتدا به مبانی معرفتی اندیشه صدرالمتألهین پرداخته خواهد شد، پس مبانی معرفتی اندیشه ماکس شلر بیان می گردد. انسان و جهان به گونه ای مرتبط هستند که آدمی گویا به شکلی در متن عالم واقع شده است که عالم در انسان حضور و ظهور دارد. وحدت میان انسان و جهان موجب شده است که آگاهی و معرفت این دو به یکدیگر متصل باشد، بر همین اساس آدمی جهان را به شیوه ای هماهنگ با انسان می شناسد و به انسان نیز متناسب با شناختی که از جهان دارد علم پیدا می کند. هستی شناسی و انسان شناسی دو بخش از معرفت هستند. از این رو بین هستی شناسی و انسان شناسی با اصل معرفت و نحوه آگاهی و شناخت انسان نیز ارتباط دارد، یعنی هستی شناسی و انسان شناسی هر فرد از افق معرفت او حاصل می شود و معرفت هر فرد نیز با شناخت او از آدم و عالم تناسب دارد. با مقایسه مبانی معرفتی صدرالمتالهین و شلر نتیجه گیری حا صل شده نشان خواهد داد که هر انسانی بر اساس عقبه فکری و منظومه معرفتی خود به نظریه پردازی خواهد پرداخت. از همین رو علت تفاوت آراء اندیشمندان را در مبانی معرفتی آن ها می توان جست و جو نمود.