بررسی مواضع و فعالیّت های فرهنگی امام رضا (ع) در مدینه و مرو

دوره ی زندگانی امام رضا (ع) (203-148 ه.ق) با دوره ی اوّل حکومت عباسیان (232-132 ه.ق) مقارن بود؛ در این دوره، تمدن اسلامی به اوج شکوفایی خود رسید. گسترش ممالک اسلامی توأم با تنوع فرهنگ ها و آداب و رسوم و نژادهای متفاوت بود که باعث رسوخ مبانی فکری فرقه ها و نحله ها و فرهنگ های دیگر در بین اندیشمندان اسلامی می شد و از سوی دیگر رویکرد خلفای بنی عباس در این عصر به ترجمه ی متون غیر اسلامی، وضعیّت بحرانی را در حوزه ی دین و فرهنگ فراروی جهان اسلام قرار داده بود. بیشتر سال های زندگی امام رضا (ع) در شهر «مدینه» (201-148 ه.ق) و دو سال آخر عمر مبارک آن حضرت، در سرزمین «مرو» (203-201 ه.ق)، مرکز موّقت حکومت عبّاسیان، سپری شد. امام رضا (ع) بعد از شهادت پدرش، در سال 183 هجری قمری به امامت رسید. این دوران پرشکوه و جاودانه، 20 سال به طول انجامید. امام رضا (ع) در این مدّت، بنا به وظایفی که برعهده داشت، برای اصلاح جامعه بر اساس آموزه های دینی و معارف الاهی تلاش می نمودند. موضع گیری های حضرت رضا (ع) در حوزه ی «فرهنگ» در دوره ی امامت (203-183 ه.ق) در «مدینه» و «مرو»، حائز اهمیّت بوده و با توجه به ماجرای «ولایت عهدی» و «جلسات مناظره» با علمای ادیان و فرق اسلامی، نکات فراوانی، قابل بررسی است. نوشتار حاضر با در نظر داشتن آئین ها و باورها و آداب و رسوم مسلمین در جامعه ی اسلامی مواضع امام رضا (ع) قبل و بعد از هجرت را مورد بررسی قرار داده است.