مقدمه ای بر چیستی نظریه نوسازی متوازن بافت های فرسوده شهری: از علم تا عمل

بافت های فرسوده شهری، مبحثی نام آشنا در ادبیات شهرسازی، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم محسوب می شود. در ایران نیز این موضوع درخور توجه بوده و همواره در دستور کار جدی مدیریت شهری قرار گرفته است. بنابر مطالعات انجام شده، آنچه که تاکنون مسبب ناکارآمدی نوسازی گردیده، ضعف شدید دانش در این حوزه ارزیابی می شود. هم چنین، همراه نبودن عمل با علم، در اغلب موارد نیز نوسازی را به ضدنوسازی بدل ساخته است. بنابراین در چنین بستری، طرح «نظریه نوسازی متوازن بافت های فرسوده شهری»، گامی مهم در ساماندهی پراکنده گویی های نوسازی محسوب شده و ارائه مدل مفهومی، خلا وجودیِ پل ارتباطی میان علم و عمل را پوشش می دهد. سنگ بنای نظریه، اصل «توازن» است که در علوم قرآنی و نوین بشری مطرح بوده و جهان نیز بر همین پایه استوار است. این نظریه ضمن بهره گیری از نظریه پایه سیستم ها، شهر را به عنوان یک سیستم دارای نه شبکه و بیشمار جریان در نظر گرفته و توازن و تعادل را لازمه پایداری آن می داند. نظریه، معتقد است قطع یا اختلال شبکه ها، جریان ها و پیوندهای آن، موجب بروز پدیده عدم توازن و در نتیجه، اختلال در نظم پایدار سیستم این بافتها شده و مناطق را به سوی فرسودگی سوق می دهد. هم چنین، بافت های فرسوده را به عنوان بافت های جامانده به لحاظ زمانی، مکانی و فضایی از شبکه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی شهر معرفی می نماید. بنابراین برپایه اصول چهارگانهی توازن، پرهیز از پیچیدگی، توالی دوپارگی ها و تعامل درونی و بیرونی، سعی بر برگرداندن سیستم به حالت توازن و جادادن دوباره بافت در چرخه توسعه شهر دارد. روش انجام این تحقیق بررسی اسنادی و کتابخانه ای، مطالعات میدانی و شیوه ی توصیفی تحلیلی بوده که از این طریق، به مسئله فرسودگی و آسیب شناسی روندهای پیشین پرداخته و جهت فائق آمدن بر مسئله، مدل مفهومی نوسازی متوازن را با سه کاربست اصلی خود معرفی می نماید.