ارزیابی سازمان یابی فضایی سیستم های شهری کشور ایران با تأکید بر نقش اقلیم در دوره 1390-1335

نظام شبکه شهری کشور ایران متأثر از شاخص های طبیعی و انسانی است و از این رو هر منطقه ای با توجه به آن ها نظام شبکه خاص خود را دارد که با سایر مناطق متفاوت است. نظام شهر و شهرنشینی در استان های مختلف کشور، سخت از شرایط طبیعی و سیاست های دولتی تأثیر پذیرفته و تغییرات اقلیمی 50 ساله اخیر نیز در توزیع جمعیت و سکونت گیزینی در نظام شهری کشور نقش بسزایی داشته است. هدف عمده این پژوهش، بررسی نقش اقلیم در تحولات کمی و جمعیتی نظام شهری ایران به خصوص در بین استان های مختلف اقلیمی کشور با تأکید بر شهرهای کوچک و میانی طی سال های 1335 تا 1390 با استفاده از مدل آنتروپی می باشد تا میزان تعادل نظام شهری ایران بر اساس ماهیت اقلیمی مشخص گردد. تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه اطلاعات کتابخانه ای و داده های آماری دوره های سرشماری از سال 1335 تا 1390 و با استفاده از مدل تحلیل فضایی آنتروپی به تحلیل شبکه شهری استان های کشور در اقلیم های گوناگون پرداخته است. یافته ها بیانگر آن است که ضریب آنتروپی با احتساب شهرهای کوچک در تمامی اقلیم ها و در تمامی سالهای مورد بررسی کمتر از عدد یک بوده که در واقع کاهش ضریب آنتروپی، نشانگر عدم تعادل در توزیع جمعیت می باشد که علت این امر به خاطر تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگ و میانی استان های واقع در هر اقلیم بوده، به گونه ای که حتی افزایش تعداد شهرهای کوچک هم نتوانسته نقش مؤثری در استقرار جمعیت داشته باشد. اما اقلیم سواحل دریای خزر هم از نظر تعداد شهرها و توزیع جمعیت و هم چنین از نظر نقش شهرهای کوچک در تعادل فضایی وضعیت نسبتاً بهتری از بقیه استان های واقع در اقلیم های دیگر کشور دارد.