معماری و حافظ (ردپای معماری در اشعار حافظ)

شعر یکی از ذخایر غنی فرهنگ ایرانیان به شمار می آید و منشا هویت و بقای ملت است. توجه به هنرهای هفتگانه از جمله ادبیات در برآورده کردن نیازهای روحی انسان امری اجتناب ناپذیر است. یکی از عوامل مشترک میان شعر و معماری شفافیت است، و معماری که شاعر فضای شایسته زندگی است با تلاش های خلاقانه، الهام بخشی و انگیزه بخشی را می جوید که با مواد و مصالح ساخت و تلفیق فضاها حس سیالیت و سبکی را به فضا ببخشد. زمانی که شعر به والاترین درجه برتری می رسد و معماری به ساختمانی مبتنی بر اصول، ابزار چنین شعری بدل می شود، آوای هر یک در دیگری طنین انداز شده و زیبایی هر یک دوچندان می شود که، همان وصال به هنر است. تاثیر شعر بیشتر در آثار اصیل مانند «تاج محل» و «پاسارگاد» یا «تالار آپادانا» که از اندیشه ایرانی اثر پذیرفته اند، نمایان است. «مسجد شیخ لطف ا...» و «گنبد سلطانیه» نیز تأثیر گرفته از عناصر شعری فارسی هستند. این اثرگذاری در دیگر گونه های معماری هم مشهود است. یکی از علل جاودانه بودن شعر حافظ قابلیت تفسیر و تاویل آن در زمان ها و مکان های گوناگون است. شعر حافظ به دلیل گوهر شعری اش واجد ارزش های چندگانه است و هر بار کشف تازه ای را موجب می شود. معماری مسجد شیخ لطف الله را می توان همانند شعر حافظ واجد گوهر معماری دانست که از سده های دور به استاد اصفهانی انتقال یافته و شالوده طرح او بر آن استوار شد. با توجه به نفوذ و مرزهای نامشخص علوم با یکدیگر بر آن شدم تا از کیفیت های شعر و عرفان حافظ جهت غنای معماری خودی که ریشه در فرهنگ دارد مدد جویم. مقاله حاضر موکد آن است که معماری مساله ای فراتر از طراحی فضا، برای رعایت برخی عملکردهاست، سپس این فراتر بودن را در اشعار حافظ و در ارتباط با آن می کاود.