بررسی اثر شلاقی در زنجیره تامین زعفران

زعفران کالایی با ارزش اقتصادی بالا و از جهاتی متناسب با کشاورزی ایران است. درصد زیادی از زعفران جهان در ایران تولید می شود. زنجیره تامین به کلیه فعالیت ها از زمان تولید تا مصرف گفته می شود. زنجیره تامین زعفران شامل تولیدکننده و بنگاه های بسته بندی و فرآوری در داخل و خارج و توزیع کنندگان و خرده فروشان می باشد. در زنجیره های تامین، عدم اطلاع از مقدار دقیق میزان تقاضا، سبب بیش تر شدن مقدار سفارشات از آنچه که مورد نیاز است، می شود. در نتیجه، تغییرات ناخوشایندی در مقدار تقاضا و سفارشات صورت می گیرد. یکی از چالش های اساسی زنجیره تامین، بحث اثر شلاقی و عوامل موثر برآن می باشد. طبق مطالعات صورت گرفته برای محاسبه اثر شلاقی و پیش بینی تقاضا در زنجیره تامین، روش های مختلفی از جمله روش های میانگین متحرک هموارسازی نمایی و رگرسیون خطی وجود دارد که در این بررسی سعی شده است با استفاده از روش میانگین متحرک دریک زنجیره تامین سه سطحی تک محصولی و با داده های سری زمانی مربوط به سطح تولیدکننده و سطح مصرف چه در داخل و چه در خارج طی سال های 1374-1375 به بررسی پدیده اثر شلاقی پرداخته شود. اصولا از علل بوجود آمدن اثر شلاقی می توان به عدم وجود اطلاعات مربوط به تقاضا در زنجیره تامین، نوسانات قیمت، بازاریابی نادرست و غیره اشاره نمود که در مجموع سبب به وجود آمدن مازاد تولید می شود. با پژوهش صورت گرفته، میزان اثر شلاقی به دست آمده برای زعفران معادل 1.43 می باشد لذا شواهد نشاندهنده وجود اثر شلاقی و مازاد محصول است. در صورت اعمال سیاست هایی از جمله تبلیغات می توان مصرف را بالا برده و مانع از به وجود آمدن مازاد این محصول و در نتیجه اثر شلاقی شد.