بررسی تأثیر مؤلفه های محیطی بر ارتقاء سلامت روان به منظور کاربست در طراحی محله های پایدار شهری (نمونه موردی: محله گلدشت معالی آباد)

«توسعه پایدار» اگرچه در ابتدا بر ابعاد زیست محیطی تأکید و توجه داشت اما پس از آن دامنه شمولیت و جامعیت آن بسیار وسیع گردید و ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و بسیاری از مفاهیم دیگر را نیز در خود جای داد. تحقق «شهر پایدار» بدون توجه به این ابعاد در لایه ها و مقیاس های مختلف مدیریت، برنامه ریزی و طراحی شهری ممکن به نظر نمی رسد. یکی از رویکردهایی که می توان به نوعی در زیر مجموعه موضوع «پایداری اجتماعی» به آن توجه نمود، رویکرد «سلامت محوری در شهر» و به طور خاص سلامت روانی در قالب طراحی و برنامه ریزی محله های شهری است. این مقاله در پی آن است که تأثیر مؤلفه های محیطی بر سلامت روانی مردم را در محله های شهری بررسی نموده و چارچوبی از آن ها در راستای تحقق محله پایدار شهری ارائه نماید. به این منظور از رویکرد توصیفی- تحلیلی در روششناسی بهره برده و در دو مرحله، «مطالعات کتابخانه ای» و « مطالعات میدانی»، با استفاده از راهبرد کیفی، فرآیند پژوهش به انجام رسیده است. ابتدا ضمن مرور ادبیات نظری، مؤلفه های محیطی مؤثر بر سلامت روان مردم در محله های شهری را در قالب چارچوبی نظری تدوین نموده است. در این چارچوب، 25 شاخص محیطی مؤثر بر سلامت روان در طراحی محله های شهری در قالب پنج بعد «کالبدی»، «اجتماعی»، «زیست محیطی»، «عملکردی» و «بصری» تدوین شده است. این مقاله همچنین با بررسی محله « گلدشت معالی آباد» به عنوان نمونه موردی، شاخص های مستخرج از مرحله اول پژوهش را به کمک «مشاهده» و «مصاحبه» مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از مطالعات میدانی و مصاحبه با 40 نفر از ساکنان محله نشان می دهد؛ ابعاد زیباشناسانه و طراحی مناسب جداره، کف و مبلمان شهری، و نیز ابعاد زیست محیطی در قالب دسترسی مستقیم به طبیعت و چشم انداز به عناصر طبیعی تأثیر زیادی بر سلامت روان افراد ساکن در این محله دارد.