بررسی تأثیر اقلیم بر هویت معماری بناهای سنتی ایران (نمونه موردی شهرهای یزد، بوشهر، گیلان و تبریز)

محیط زندگی انسان تأثیر به سزایی در رفتار و هویت انسان به سمت ارزش های پنهان در خود دارد. شهر را می توان محیطی برای تجلی هویت و فرهنگ ساکنین دانست. اقلیم و شرایط آب و هوایی نیز نقش بسیار مهمی را در زندگی انسان ایفا می کند. این نقش در طراحی خانه ها و بناها و شکل دهی به سکونتگاه های انسان ها بسیار بارز می باشد. از آن جا که هویت، دارای معانی متعدد و ابعاد گسترده ای است، با ورود عناصر فرهنگی دیگر کشورها، به خصوص کشورهای غربی، هویت جامعه ایرانی نیز دستخوش تغییراتی شده است؛ از این رو امروزه بحث درباره هویت در شاخه های مختلف علمی مورد توجه قرار گرفته است. از آن جا که یکی از شیوه های بررسی هویت جامعه، توجه به عناصر فضایی و ارتباط آن با فرهنگ جامعه است، برای شناسایی هویت جامعه سنتی ایرانی بررسی عناصر هویتی در معماری سنتی ایران شیوه مناسبی به نظر می رسد. با نگاهی اجمالی به معماری معاصر ایران، بیشتر مواقع نشانه هایی از نارضایتی منتقدین از وضع موجود همراه با بی هویتی دیده می شود. برخی نیز شباهت بین شهرهای گوناگون کشور را یک بیماری می دانند. از آنجا که یکی از مؤلفه های تعیین کننده هویت معماری ایرانی، انطباق با اقلیم است، بهتر است مجددا در جهت استفاده از عوامل طراحی اقلیمی با توجه به هویت معماری بناهای ایران تلاش شود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است که ابتدا تعریفی از هویت و اقلیم های مختلف در معماری ایران داده شده و سپس تأثیر اقلیم بر هویت معماری بناهای سنتی ایران، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتیجه ی حاصل از این بررسی نشان می دهد که در معماری بناهای سنتی ایران، معمار علاوه بر آشنایی کامل با مؤلفه های طراحی اقلیمی به مؤلفه های هویتی نیز آشنایی دارد و همه ی آن مؤلفه ها را در معماری وارد نموده است.