مروری بر نظریه «بیوفیلیا» به منظور کاربست آن در طراحی شهری پایدار

دغدغه ها و چالش های زیست محیطی در چند دهه اخیر، رویکردها و پارادایم های متعددی را وارد حوزه های مختلف دانش، نموده که «توسعه پایدار» مهم ترین و جامع ترین آن ها بوده است. رویکرد «بیوفیلیک» که می توان آن را به نوعی زیرمجموعه «پایداری» به شمار آورد، یکی از این رویکردهاست که در حوزه طراحی، معماری و مطالعات شهری در سالهای اخیر مورد توجه کارشناسان بوده است. این رویکرد، که در برخورد با طبیعت، نگرشی حداکثری محسوب می شود، از دغدغه به حداقل رساندن آسیب های توسعه بر محیط زیست، فراتر رفته و بر پیوند و هم زیستی مردم با طبیعت در قالب فرآیند طراحی محیط مصنوع تأکید دارد. با این وجود، هنوز چارچوب مشخصی به منظور بهره برداری از این نگاه در طراحی و برنامه ریزی شهری به خصوص در کشور ایران وجود ندارد. این مقاله با هدف تهیه یک چارچوب نظری به منظور کاربست نظریه بیوفیلیک در طراحی شهری تدوین شده است. به این منظور با رویکرد توصیفی- تحلیلی در روش شناسی و استفاده از راهبردهای کیفی در پژوهش، ضمن مرور ادبیات، مهمترین وجوه نظریه بیوفیلیک استخراج و در قالب ابعاد، شاخص ها و رویکردها دسته بندی و به صورت چارچوبی تدوین گردیدند. در این چارچوب، «رویکردهای طراحی شهری بیوفیلیک» در دو دسته « طراحی زمینه گرا» و «طراحی ارگانیک»، «موضع ها در طراحی شهری بیوفیلیک» در چهار دسته «ساختمان»، «بلوک»، «خیابان» و «محله» و در نهایت، «ابعاد طراحی شهری بیوفیلیک» در پنج بعد مدیریتی، ادارکی و بصری، کالبدی، فرهنگی و عملکردی و ملاحظات ناظر به هر بعد آمده است.