ارزیابی ویژگی های کیفی عرقیات گیاهی صنعتی

امروزه استفاده از عرقیات گیاهی حاصل از گیاهان دارویی و معطر به دلیل گرایش مجدد انسان به طبیعت و محصولات طبیعی، اثرات جانبی مواد سنتزی و نیز کشف داروهای جدید از ترکیبات طبیعی، رشد بسیار بالایی داشته است. توجه و گرایش به محصولات طبیعی منجر به ایجاد و توسعه بازار تولید بزرگی برای این گیاهان در کشور ما نیز شده است. در این تحقیق، از سه واحد تولیدی صنعتی عرقیات گیاهی شهر مشهد به مدت شش ماه و هر ماه به تعداد سه نمونه (سه نوع عرق پر مصرف شامل عرق نعناع عرق کاسنی، عرق خارشتر) بطور تصادفی از سطح بازار نمونه برداری صورت گرفت. نمونه ها بلافاصله پس از نمونه برداری جهت انجام آزمون ها به آزمایشگاه منتقل شد و آزمون های فیزیکوشیمیایی ( عدد اسیدی، عدد یدی، عدد اکسیداسیون و متانول) و آزمون های میکروبی (شناسایی کلی فرم و سودوموناس آنروژینوزا) مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره های 10077 و 3545 بر روی آن ها انجام شد و نتایج با مقادیر مجاز تعریف شده در این استانداردها مقایسه گردید. با توجه به نتایج، بین داده های حاصل از اندازه گیری عدد اسیدی، عدد یدی و عدد اکسیداسیون با میانگین داده ها، انحراف معیار بالایی وجود داشت. در واقع، اختلاف معنی داری بین وضعیت کیفی عرقیات تولید شده در یک شرکت و هم چنین عرقیات تولید شده توسط شرکت های مختلف وجود داشت که احتمالا بدلیل اختلاف در کیفیت مواد اولیه مورد مصرف و هم چنین اختلاف در روش های فرآوری می باشد. هم چنین نتایج حاصل از اندازه گیری متانول نشان داد که حدود نیمی از کل نمونه ها از نظر میزان متانول در حد بحرانی بودند و مقادیر متانول بدست آمده در این نمونه های غیر منطبق، بسیار بالاتر از حد قابل قبول استاندارد مشاهده گردید که در این بین، بیش ترین و کم ترین مقادیر و زنی (ppm) متانول بدست آمده به ترتیب در عرق نعناع و عرق کاسنی بدست آمده است. از طرف دیگر، با توجه به نتایج حاصل از آزمون های میکروبی، هر سه نوع عرق از نظر عدم حضور کلی فرم مطابق با استاندارد بودند و لیکن آلودگی به سودوموناس در هر سه نوع عرق مشاهده شد. این آلودگی می تواند در اثر عدم پاستوریزاسیون کافی محصول، استفاده از بسته بندی آلوده، عدم درب بندی مناسب، رقیق بودن محصول و کاهش اثر ضد میکروبی آن ها باشد. بطور کلی نتایج و داده ها نشان داد که از بین سه نوع عرق گیاهی مورد آزمون، بیش ترین مشکلات کیفی و میکروبی مربوط به عرق نعناع بوده است که با توجه به سطح وسیع مصرف این محصول از جنبه درمانی، ارائه تمهیدات لازم در راستای افزایش کیفیت آن، ضروری بنظر می رسد.