تأثیر نگرش شکلی بر کاربرد سابقه هندسه در معماری ایرانی – اسلامی (نمونه موردی: برج آزادی، چهل ستون و عالی قاپو)

هندسه ابزاری مناسب جهت نظم بخشیدن به معماری و برقراری روابط آگاهانه میان اجزای بنا با یکدیگر است، تا در عین مرکب بودن، یکپارچگی فضا را به عنوان یک ترکیب خلاق و هدفمند میسر سازد. اشراف معمار به علم هندسه و استفاده ی خلاقانه از آن، تبدیل مفهوم به فضا و فرم را در فرایند طراحی تسهیل می کند و فرسایش مفهوم را در این روند به حداقل می رساند. حاصل چنین فرایندی، نوعی معماری است که به دور از برداشت های سلیقه ای به لحاظ تناسبات قابل درک است. تحلیل روابط هندسی در بناهای ارزشمند، روش تفکر و تصمیمات معمار را در برخورد با مسأله و یافتن راه حل مناسب برای پاسخگویی به آن می نمایاند و قابلیت تفکر هندسی را در نظم بخشیدن به فرایند طراحی معماری آشکار می سازد. عالی ترین نوع استفاده از علم و هندسه را، در معماری ایرانی دوره ی اسلامی می توان مشاهده کرد. استفاده از ترسیمات هندسی در هنر و معماری ایران سابقه ی طولانی دارد. طرح مایه های هندسی مخصوصا پس از اسلام برای معین کردن اندازه های بنا و به دست آوردن تناسبات مطلوب مورد استفاده قرار گرفته است. معماری اسلامی – ایرانی در فرهنگ تشیع میراث گرانقدری است که از نسل های گذشته به یادگار گرفته شده است. در این پژوهش از روش استقرا استفاده شده و با رویکرد استدلالی –استنتاجی مباحث بیان شده اند. گردآوری اطلاعات در این پژوهش نیز، به روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای است. این تحقیق بر پایه شناخت و اهمیت یکی از انواع تناسباتی است که در بیش تر سیستم های منظم جهان هستی در جریان است. نتایج پژوهش آن است که معماری به طرز گسترده ای از تناسبات طلایی در هندسه بناهای خود بهره گرفته از جمله در تناسبات حیاط، پنجره ها، نقوش هندسی، تقسیم بندی نما، تناسبات باغچه ها، حوض ها، باغ ها، کاخ ها. نتایج پژوهش راهکارهایی را برای معماری آینده ترسیم می کند که بر اساس آن می توان با بهره گیری بیش تر از هندسه در این نوع معماری، اصول ثابتی را که بیانگر هویت معماری است در بناها احیا کرد.