بازشناسی کاربرد هندسه و تناسبات در معماری دوره قاجار (مطالعه موردی عمارت بهارستان)

بازشناسی کاربرد هندسه و تناسبات در معماری دوره قاجار (مطالعه موردی عمارت بهارستان)

معماران با استفاده از هندسه و تناسبات نیکو در طول اعصار و زمانه ها توانسته اند به خلق نظم، هماهنگی، رعایت اصول سلسله مراتب و آراستگی در مجموعه ای از بناها با کاربری های متفاوت در همجواری یکدیگر دست یابند. در معماری، با استفاده از ابعاد و اندازه های مشخص و معقول برای کاربرد اشکال و ایجاد انتظام و به دست آوردن تناسبات صحیح، طرح مناسب را به وجود می آورند. طرح مایه های هندسی مخصوصاً پس از اسلام، برای معین کردن اندازه های بنا و به دست آوردن تناسبات مطلوب مورد استفاده قرار گرفته است. مقاله حاضر تلاشی است در جهت یافتن ترسیمات هندسی در ساختمان عمارت بهارستان، این بنا زمان سلطنت ناصر الدین شاه در سال 1253 (ه.ش) با طرح اولیه ی مهندس میرزا مهدی خانشقاهی احداث شد. آیا در نمای این بنا از تناسبات هندسی استفاده شده است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا مبانی هندسی و تناسبات مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا مروری بر تعریف هندسه و تناسبات و انواع هندسه و تناسبات در معماری خواهد شد. پس از آن به بررسی معماری دوره قاجار و در نهایت بررسی بنا صورت می گیرد که شامل: معرفی بنا و معمارش، سرگذشت بنا و معماری آن می باشد. سپس بر مبنای مطالعات صورت گرفته به بررسی تناسبات حاکم بر نمای بنا پرداخته خواهد شد. یافته های این مقاله می تواند در کنار مطالعات مشابه دیگر در جهت بازشناسی هندسه و تناسبات در نمای ابنیه گذشته معماری ایران و بهره گیری از نکات مثبتشان در طراحی نمای ساختمان های عصر حاضر به کار رود.