جست و جوی فضای اثیر در معماری ایرانی

مقاله جست و جوی فضای اثیر در معماری ایرانی

مطالعات فراوان صورت گرفته توسط محققین، در رابطه با اصول معماری ایرانی نشان از ارتباطی بین عرفان و معماری دارد.تعدادی از تحقیقات این رابطه را در تجلی اسما و صفات خداوند دانسته اند و بعضی دیگر عناصر محترم شمورده شده در مفاهیم عرفانی چون نور، آب، رنگ و دیگر مولفه های این چنینای را ویژگی این ارتباط دانسته اند و عده ای اصول اخلاقی در آموزش های معماران را و سال های اخیرصاحب نظرانی، مباحث مرتبط به عالم خیال را نتیجه این رابطه میداند،اما آنچه مبهم است، اولین و اساسی ترین اصل عرفان، یعنی خودشناسی. اگر مبانی معماری ایرانی از عرفان سر چشمه می گیرد، پس باید اولین اصل عرفان متجلی شده باشد تا مطابق آموزه های عرفانی، شخص خود به حقایق پی ببرد. آن چنان که پیامبر اکرم (ص)فرموده است: ((من عرفه نفسه فقدت عرفه ربه)). در ابن تحقیق با تحلیل و بررسی مولفه های موجود در معماری گذشته و تحلیل نمونه ای از خانه سنتی و تیمچه و عناصر سازنده بنا، بدین نتیجه رسید که تاثیر همنشینی و آموزش معماران در خانقاهها سبب ابداع فضای اثیری شده است که این فضا برگرفته ازنوع آموزش آنان و آموزه های عرفانی که در ایهام بوده و نه صریح و روشن در کالبد معماری تجلی می کرده است. به عبارتی ساختن در ایهام، موجب خلق فضای اثیری می گردید و اثیر سبب تفکر شخص بر خود و بازگشت به خویشتن می شده است. هدف از این تحقیق احیای دوباره فضای اثیری است که اگر این فضا احیا گردد فرهنگ، هویت و به طبع صورت این دو که معماری باشد احیاء خواهد شد.